Każdy z nas, bez względu na wiek, powinien wykonywać regularnie badania profilaktyczne. Umożliwiają one wczesne wykrycie wielu chorób, a tym samym wprowadzenie na czas leczenia, które często ratuje nasze życie.
Jakie badania krwi warto zrobić?
Krew w naszym ciele jest jak lustro – odzwierciedla stan naszego zdrowia, dlatego bardzo ważne jest, aby raz do roku wykonywać badania profilaktyczne. Zauważając nieprawidłowości podczas badania krwi, możemy odpowiednio wcześnie wykryć chorobę, zanim się rozwinie. Mamy dzięki temu szansę na zmianę stylu życia oraz wdrożenie leków, zanim będzie na to za późno.
Wśród badań, które warto wykonać możemy wymienić:
- morfologię,
- badanie OB,
- badanie poziomu glukozy we krwi,
- lipidogram,
- próby wątrobowe,
- badanie moczu,
- oznaczenie poziomu hormonów tarczycy.
Morfologia
Wykonanie morfologii umożliwia ocenę 3 głównych typów komórek znajdujących się w naszej krwi:
- krwinek czerwonych – przenoszących tlen do tkanek w organizmie,
- krwinek białych – odpowiadających za zwalczanie infekcji,
- płytek krwi – pomagających w zasklepianiu ran po krwawieniu.
Wyniki tego badania mogą wykryć m.in niedokrwistości, infekcje i stany zapalne oraz zaburzenia krwawienia czy krzepnięcia. Możemy również zobaczyć kształt komórek, co także świadczy o niektórych chorobach. Zwykle to pierwszy krok w rozpoznaniu wielu zaburzeń.[1]
Co oznacza badanie krwi OB?
OB, czyli Odczyn Biernackiego pozwala na monitorowanie toczących się stanów zapalnych w naszym ciele. Test polega na zmierzeniu czasu, jaki potrzebują czerwone krwinki na opadnięcie na dno probówki. Im szybciej opadają, tym większe jest prawdopodobieństwo toczącego się zapalenia. Badanie jest użyteczne w diagnozowaniu chorób takich jak:
- artretyzm,
- zapalenie wsierdzia,
- choroba Crohna,
- potwierdzenie infekcji.[1]
Poziom glukozy we krwi
Badanie glikemii na czczo pozwala na wczesne rozpoznanie stanów przedcukrzycowych oraz samej cukrzycy. Prawidłowe wartości glukozy we krwi, mierzonej na czczo, powinny mieścić się w zakresie 70-99 mg/dl. Badanie to należy przeprowadzać raz na 3 lata u osób powyżej 45 roku życia, chyba że występują czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy, wtedy badanie powinno się wykonywać co roku. Ryzyko choroby zwiększają:
- nadwaga i otyłość,
- cukrzyca występująca w rodzinie,
- mała aktywność fizyczna,
- jeśli w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy,
- nadciśnienie tętnicze,
- podwyższony poziom cholesterolu.
Dodatkowo u kobiet:
- zespół policystycznych jajników,
- przebyta cukrzyca ciążowa,
- urodzenie dziecka o masie powyżej 4kg.[2]
Lipidogram – co to za badanie?
Lipidogram, czyli profil lipidowy, obejmuje oznaczenie we krwi stężenia:
- TG – trójglicerydów,
- TC – cholesterolu całkowitego,
- HDL-C – cholesterolu HDL,
- LDL-C – cholesterolu LDL.
Cholesterol jest substancją tłuszczową, którą dostarczamy organizmowi wraz z dietą. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania, jednak jego podwyższony poziom przyczynia się do zwiększonego ryzyka poważnych problemów jak udar czy zawał serca. Najważniejszym parametrem w ocenie profilu lipidowego jest stężenie LDL, czyli tzw. złego cholesterolu. To właśnie on odpowiada za rozwój miażdżycy, a w konsekwencji zwiększone ryzyko zawału serca.[1,3]
Próby wątrobowe
Istnieją badania, które wykorzystujemy w ocenie czynności wątroby. Oznaczenie aktywności wybranych enzymów wątrobowych pozwala na zdiagnozowanie chorób wątroby, takich jak:
- zapalenie wątroby,
- marskość wątroby,
- choroby wątroby związane z nadużywaniem alkoholu.[1]
Jakie hormony tarczycy zbadać we krwi?
Warto zbadać poziom:
- TSH – hormonu tyreotropowego,
- T3 – trójjodotyroniny,
- T4- tyroksyny.
Jeśli ich poziom wyjdzie za niski, bądź za wysoki może to oznaczać chorobę tarczycy, taką jak niedoczynność, bądź nadczynność. Badanie jest istotne szczególnie u kobiet, gdyż to u nich częściej występują zaburzenia związane z tarczycą.
Co wykazują badania moczu?
Warto skontrolować czy mocz nie zawiera składników takich jak np. białko, czerwone krwinki, glukoza, które przy prawidłowej pracy nerek oraz całego organizmu nie powinny się tam znaleźć. Jeśli będą obecne, może to wskazywać na problemy zdrowotne. Dzięki badaniu moczu można wykryć m.in:
- infekcje dróg moczowych i niektóre infekcje przenoszone drogą płciową,
- choroby nerek, wątroby,
- powikłania związane z cukrzycą.[4]
Jak przygotować się do badań krwi?
Dzień przed badaniem krwi nie należy pić alkoholu, warto zrezygnować także z intensywnych ćwiczeń fizycznych. Na około 12 godzin przed pobraniem krwi nie należy spożywać posiłków, ani pić kawy czy herbaty. Warto również zadbać o wyspanie się. Nie powinno się iść na badanie po nocnych zmianach w pracy, czy nieprzespanej nocy – może to zaburzyć wyniki. Rano, w dniu badania dozwolone jest jedynie picie wody. Jeżeli rano mamy przyjąć leki najlepiej jest skonsultować z lekarzem, który zadecyduje, czy można odstawić lek na czas badania. Jeśli nie mamy takiej możliwości o zażywanych preparatach warto poinformować pielęgniarki pobierające krew oraz lekarza, któremu pokażemy wyniki.
Wykaz źródeł
1 NHS: Examples Blood tests. 2022
2 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę.. Curr Top Diabetes, 2022; 2(1): 1-134
3 Wytyczne Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego/Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce/Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego/Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego/Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej, Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego Diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021
4 Urinalysis Lab Tests Online UK 2022 [dostęp 22.10.2022] [online: https://labtestsonline.org.uk/tests/urinalysis]
