Odra to bardzo zaraźliwa choroba wieku dziecięcego. Charakterystyczna w jej przebiegu jest czerwona, plamista wysypka. Najskuteczniejszy sposób na uniknięcie zakażenia i mogących rozwinąć się powikłań, to szczepienia ochronne przeciwko odrze.
Przyczyny odry
Odrę wywołuje wirus przenoszący się przez kaszel, kichanie i bliski kontakt z zakażoną osobą. Infekcja rozpoczyna się w drogach oddechowych, a następnie rozprzestrzenia się na całe ciało. To jedna z najbardziej zaraźliwych chorób na świecie. Wirusem odry można się zarazić 4 dni przed wystąpieniem charakterystycznej wysypki u chorego i do około 4. dnia po jej pojawianiu się.[[1]]
Jak wygląda odra? Objawy odry
Odra zwykle rozpoczyna się od objawów przypominających przeziębienie, po których kilka dni później pojawia się wysypka. Pierwsze symptomy odry obserwujemy około 10-14 dni po zakażeniu wirusem. Obejmują one:
- gorączkę,
- suchy kaszel,
- katar,
- ból gardła,
- zapalenie spojówek,
- małe białe plamki w jamie ustnej, na wewnętrznej stronie policzka, zwane plamami Koplika,
- czerwoną, plamistą wysypkę skórną.[[2]]
Jak przebiega odra?
Infekcja odrą przebiega etapami i trwa około 2-3 tygodni. Przez pierwsze dni po zakażeniu nie odczuwa się żadnych symptomów nadchodzącej choroby. Po niecałych dwóch tygodniach pojawia się zwykle umiarkowana gorączka i pozostałe wcześniej wymienione objawy, które trwają 2-3 dni.
Po tym czasie na twarzy zaczynają powstawać małe czerwone plamki, czasem lekko wypukłe. Po kilku dniach wysypka zaczyna tworzyć plamy i rozprzestrzeniać się na ramiona, klatkę piersiową, plecy, a następnie uda i dalej do stóp. Po pojawianiu się czerwonej wysypki gorączka znacznie wzrasta, nawet do 40-41˚C. Warto dodać, że wysypka w przebiegu odry nie swędzi.
Po około tygodniu wysypka stopniowo zaczyna znikać, zaczynając od twarzy, aż do stóp. Skóra w miejscu jej występowania może się łuszczyć. Z biegiem czasu ustępują również inne objawy.[2]
Kiedy do lekarza?
Gdy doświadczamy pierwszych uporczywych objawów, warto udać się do lekarza, aby móc wdrożyć odpowiednie leczenie. Jako że odra to bardzo zaraźliwa choroba, podejrzewając ją u siebie bądź swojego dziecka należy ten fakt zgłosić telefonicznie już przy umawianiu się na wizytę lekarską. Ma to na celu zapobiegnięcie szerzeniu się zakażenia.
Powikłania odry
Odra jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci poniżej 5 roku życia oraz dla osób z zaburzeniami układu odporności. Najczęstsze powikłania, do jakich może doprowadzić, to:
- zapalenia ucha środkowego, mogące spowodować utratę słuchu,
- biegunka,
- zapalenie płuc,
- ostre zapalenie mózgu,
- zaburzenia wzroku, mogące spowodować ślepotę.[[3]]
Odra – jak leczyć?
Nie istnieje żaden specyficzny lek przeciwko odrze. Leczymy ją, łagodząc pojawiające się objawy za pomocą środków przeciwgorączkowych, przeciwkaszlowych oraz pomagających w bólu gardła i katarze. W leczeniu odry nie stosujemy antybiotyków, chyba że rozwiną się powikłania bakteryjne.
Podanie witaminy A nie leczy odry, ale może być przydatne w przypadku dzieci z niedoborem tej witaminy. Konieczność jej podania ocenia lekarz.[2,[4]]
Domowe sposoby na odrę
Chorując na odrę, można sobie pomóc także domowymi sposobami, takimi jak:
- odpoczynek,
- picie dużej ilości płynów, aby uniknąć odwodnienia,
- nawilżaniem powietrza,
- stosowaniem spray’ów nawilżających do nosa,
- unikanie oglądania telewizji przy podrażnionych oczach.[2,[5]]
Jak zapobiec odrze?
Należy unikać kontaktu z zakażonymi osobami. Jako że odra rozprzestrzenia się głównie poprzez kichanie i kaszel, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, pamiętaj o:
- częstym myciu rąk ciepłą wodą z mydłem,
- używaniu chusteczek podczas kaszlu czy kichania, lub robienia tego w zgięcie łokcia,
- wyrzucaniu zużytych chusteczek od razu do kosza,
- niedzieleniu się kubkami, sztućcami i ręcznikami.[5]
Szczepionka przeciwko odrze
Najlepszy sposób na zapobiegnięcie zakażania odrą to szczepienia ochronne. Szczepionkę przeciwko odrze zwykle podajemy jako szczepionkę skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR). W Polsce jest ona obowiązkowa i bezpłatna. Zalecane są dwie dawki tej szczepionki. Podajemy je odpowiednio dzieciom w wieku:
- 12-15 miesięcy.
- 4-6 lat.
Podanie obu dawek zapewnia niemal stuprocentową skuteczność w ochronie przed zakażeniem wirusem odry. Szczepionka to bezpieczny sposób, chroniący nas przez całe życie. U niewielkiej liczby osób, które zachorowały mimo szczepienia, objawy były łagodniejsze niż u osób niezaszczepionych. Działanie niepożądane mogące pojawić się po podaniu szczepionki to ból ramienia w miejscu wkłucia oraz gorączka.[2]
Wykaz źródeł
[1] WHO: Measles. 2023 [dostęp 23.04.2023]
[2] MayoClinic: Measles .2022 [dostęp 23.04.2023]
[3] Augustynowicz E, Bogusz J: Szczepionka przeciw odrze. Szczepienia.pzh.gov.pl. 2023 [dostęp 23.04.2023]
[4] Bell S et al. Routine vitamin A supplementation for the prevention of blindness due to measles infection in children. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2016, Issue 8. Art. No.: CD007719
[5] NHS: Measles. 2022 [dostęp 23.04.2023]
