Alergia pokarmowa dotyka około 2-4% społeczeństwa.[[1]] Może ona dawać różne objawy – od skórnych, przez jelitowe, aż do ciężkich reakcji anafilaktycznych zagrażających życiu. Na jakie pokarmy najczęściej pojawiają się alergie?
Alergia pokarmowa – co to jest?
Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na pokarm. Jeśli masz alergię pokarmową, oznacza to, że Twój organizm rozpoznaje białka zawarte w jedzeniu jako alergeny i aktywuje komórki układu odpornościowego, by je zwalczyć. Możemy wyróżnić alergię pokarmową:
- IgE zależną – objawy alergii pojawiają się natychmiast po spożyciu alergenu i mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życia.
- IgE niezależną – objawy mogą pojawić się z opóźnieniem i zwykle mają łagodniejszy przebieg.[[2],[3]]
Alergia a nietolerancja pokarmowa
Alergia pokarmowa i nietolerancja pokarmowa bywają uważane za identyczną chorobę. Nie jest to jednak to samo. Nietolerancja pokarmowa odnosi się do trudności w trawieniu określonego pokarmu. Wiąże się zwykle z brakiem któregoś enzymu np. laktazy rozkładającej białka mleka. Różnicą między alergią pokarmową a nietolerancją jest też to, że objawy nietolerancji zależą od ilości spożytego pokarmu, w przypadku alergii zaś nie ma takiej zależności i nawet mała porcja może być niebezpieczna.[[4]]
Atopowe zapalenie skóry a alergia pokarmowa
Warto mieć na uwadze fakt, że alergia pokarmowa może zaostrzać objawy atopowego zapalenia skóry, szczególnie u małych dzieci. Zaostrzenie może pojawić się nawet po kilku minutach od spożycia danego pokarmu.[3,[5]]
Alergia pokarmowa objawy
Osoby z alergią pokarmową IgE zależną mogą doświadczać objawów ze strony układu oddechowego, pokarmowego, sercowo-naczyniowego oraz skóry. W przypadku alergii pokarmowej IgE niezależnej objawy dotyczą zwykle tylko układu pokarmowego i skóry, są więc mniej niebezpieczne dla zdrowia. Wśród charakterystycznych symptomów alergii pokarmowej możemy wymienić między innymi:
- pokrzywkę,
- obrzęk skóry, warg, języka, podniebienia,
- katar,
- łzawienie,
- duszności,
- nudności,
- zaburzenia rytmu serca,
- niedociśnienie.[3,5]
Alergia pokarmowa – diagnostyka
Diagnoza alergii pokarmowej opiera się o wywiad lekarski oraz wykonanie odpowiednich testów. Jeśli objawy pojawiają się natychmiastowo po spożyciu pokarmu i dotyczą różnych układów, można podejrzewać alergię IgE zależną. W takim wypadku wykonuje się zwykle:
- badania krwi na obecność przeciwciał IgE,
- punktowe teksty skórne.
Jeśli po przeprowadzonym wywiadzie lekarz podejrzewa alergię pokarmową IgE niezależną może zalecić wykonanie próby prowokacyjnej.[2]
Próba prowokacyjna a alergia pokarmowa
Podejrzewając alergię pokarmową, specjalista może zalecić wyeliminowanie pokarmu podejrzanego o wywoływanie objawów na okres od 2 do 6 tygodni, a następnie włączenie go i obserwację objawów. Nie należy samodzielnie wprowadzać takiej diety, najlepiej zrobić to pod okiem dietetyka lub lekarza.[2]
Najczęstsze alergeny pokarmowe
Uznaje się, że większość alergii pokarmowych wywołuje następujące osiem produktów:
- mleko,
- jajka,
- ryby,
- skorupiaki,
- orzechy,
- orzeszki ziemne,
- pszenica,
- soja.
Producenci żywności mają obowiązek oznaczać na etykiecie zawartość wymienionych alergenów. Możliwa jest również alergia na inne pokarmy takie jak np. gluten czy cytrusy, są one jednak rzadsze.[[6]]
Jak leczyć alergię pokarmową?
Podstawową strategią leczenia alergii pokarmowej jest wykluczenie spożycia pokarmów wywołujących alergię. Specjalista zalecając taką dietę, dostarczy Ci informacji m.in. o tym:
- jakich potraw i napojów unikać,
- jak interpretować etykiety produktów spożywczych,
- jakie stosować alternatywne źródło żywienia w celu uzupełnienia składników odżywczych.
Dodatkowo możesz otrzymać leki do zastosowania w nagłych sytuacjach. Obejmują one:
- leki przeciwhistaminowe, czyli takie, które złagodzą m.in. świąd, katar czy łzawienie,
- adrenalinę – do użycia w przypadku ciężkiej reakcji alergicznej.
W przypadku niektórych alergii np. na orzeszki ziemne istnieje również możliwość przeprowadzenia immunoterapii alergenowej. Polega ona na podawaniu, pod okiem lekarza, wzrastających dawek alergenu, aż do wytworzenia tolerancji.[1,2,[7]]
Żywienie w alergiach pokarmowych u niemowląt
Alergia pokarmowa np. na białko mleka krowiego może zdarzyć się również u dzieci karmionych piersią. Zaleca się wtedy wyeliminowanie spożycia mleka krowiego przez matkę oraz uwzględnienie przez nią suplementacji wapnia, kwasów DHA oraz witaminy D. Warto dodać, że rozwiązaniem dla mam niekarmiących piersią pozostają preparaty mlekozastępcze przeznaczone dla dzieci z alergiami pokarmowymi. Pamiętaj, by samodzielnie nie wprowadzać diet eliminacyjnych i nie kończyć karmienia piersią zbyt wcześnie.[[8]]
Wykaz źródeł
[1] Muraro A et al.: GA2LEN Food Allergy Guideline Group; GALEN Food Allergy Guideline Group. Managing food allergy: GA2LEN guideline 2022. World Allergy Organ J. 2022 Sep 7;15(9):100687.
[2] NICE: Food allergy in under 19s: assessment and diagnosis Clinical guideline [CG116]Published: 23 February 2011
[3] National Institute of Allergy and Infectious Diseases: Guidelines for the Diagnosis and Management of Food Allergy in the United States. 2011
[4] Commins S: Food intolerance and food allergy in adults: An overview. UpToDate 2022. [dostęp 30.11.2023]
[5] Burks W: Clinical manifestations of food allergy: An overview. UpToDate 2022 [dostęp 30.11.2023]
[6] FDA: Food allergies. 2023
[7] NHS: Food allergy. 2023 [dostęp 30.11.2023]
[8] Wiernicka A, Matuszczyk M, Kierkuś J: Alergia pokarmowa – aktualny stan wiedzy. Pediatria po dyplomie. 2016
