7 lat – tyle średnio mija od pojawienia się pierwszych objawów astmy do jej rozpoznania.[[1]] Co zrobić, aby diagnoza była szybsza? Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza?
Astma – co to jest?
Astma oskrzelowa to choroba układu oddechowego. Charakteryzuje się występowaniem długotrwałego zapalenia dróg oddechowych. Może rozwinąć się zarówno u dzieci, jak i dorosłych.[[2],[3]]
Astma – jak rozpoznać jej objawy?
Wśród objawów astmy można wymienić:
- świszczący oddech,
- duszność,
- ucisk w klatce piersiowej,
- kaszel.
Niektórzy mogą doświadczać wszystkich wspomnianych dolegliwości, inni odczuwają tylko niektóre z nich. Objawy często pojawiają się w nocy lub nad ranem. Mogą mieć różne nasilenie i występować jedynie okresowo lub ciągle. Istnieją także czynniki, które mogą wyzwolić atak astmy np. alergeny, wysiłek fizyczny.[2,3,[4]]
Astma u dzieci
Diagnoza astmy u małych dzieci jest nieco trudniejsza, gdyż nie można u nich wykonać niektórych badań. Charakterystyczne dla dzieci poniżej 6 roku życia jest pojawianie się objawów takich jak kaszel, świst, trudności w oddychaniu w okresach między infekcjami układu oddechowego, podczas zabawy czy śmiania się. Zauważając trudności w oddychaniu lub częsty kaszel u swojego malucha, należy udać się do lekarza w celu diagnozy.[2,4]
Co może wywołać astmę?
Istnieją pewne czynniki, które mogą prowokować wystąpienie objawów astmy lub je nasilać. Są to między innymi:
- alergie np. na kurz domowy,
- alergie na leki np. na aspirynę,
- zwiększone zanieczyszczenie powietrza np. dwutlenkiem azotu,
- dym tytoniowy.[[5]]
Poniżej omówiono kilka z nich.
Alergia a astma oskrzelowa
Astma może być związana u niektórych osób z alergią – mówimy wtedy o astmie alergicznej. Ta postać astmy najczęściej zaczyna się w dzieciństwie i może współwystępować z chorobami takimi jak:
- egzema,
- alergiczny nieżyt nosa,
- alergia pokarmowa.
Osoby, u których stwierdzono astmę alergiczną, powinny w miarę możliwości unikać alergenów np. sierści kotów.[4,[6]]
Aspiryna a astma
7% ludzi na całym świecie ma tak zwaną astmę aspirynową. U osób cierpiących na tę chorobę po zażyciu aspiryny w ciągu 1-2 godzin rozwijają się objawy takie jak:
- wyciek z nosa,
- niedrożność nosa,
- podrażnienie spojówek,
- zaczerwienienie głowy i szyi,
- skurcz oskrzeli.
U niektórych osób, jeśli nie dostaną odpowiedniej pomocy, może dojść nawet do zatrzymania oddechu.[4]
Astma a refluks
Refluks żołądkowo-przełykowy to choroba, która może współwystępować wraz z astmą i być czynnikiem wyzwalającym atak. Typowe objawy refluksu to:
- zgaga,
- cofanie się treści pokarmowej,
- ból w klatce piersiowej,
- nudności.
U pacjentów z refluksem żołądkowo-przełykowym objawy astmy mogą być znacznie bardziej nasilone.[[7]]
Czy istnieją badania na astmę?
Lekarz, podejrzewając u danego pacjenta astmę, może zlecić wykonanie badań takich jak:
- spirometria (mierzy m.in. pojemność i objętość płuc),
- pomiar szczytowego przepływu wydechowego (czyli maksymalnej prędkości przepływu powietrza w trakcie wydechu),
- RTG klatki piersiowej (pozwala ocenić stan płuc),
- testy skórne (można dzięki nim wykryć alergię),
- badanie poziomu IgE we krwi (stosowane w diagnostyce alergii).
Testy te pozwalają ocenić między innymi, czy układ oddechowy działa prawidłowo. Lekarz zaleca odpowiednie badania zależnie od indywidualnej sytuacji danego pacjenta.[2,3]
Astma a POChP – czym różnią się te choroby?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to jedna z chorób układu oddechowego dająca podobne do astmy objawy. POChP charakteryzuje się występowaniem:
- codziennych duszności, początkowo przy wysiłku, wraz z postępem choroby również w spoczynku,
- kaszlu,
- ciągłego odkrztuszania plwociny, zwykle po przebudzeniu,
- uczucia zmęczenia i wyczerpania.
Od astmy odróżnia ją to, że objawy nie pojawiają się „z dnia na dzień” – powoli, stale narastają wraz z postępem choroby.[[8]]
Astma – jak leczyć?
Kaszel i duszności nie zawsze świadczą o astmie, ale mając tego typu dolegliwości, zawsze warto udać się do lekarza. Może to znacznie skrócić czas potrzebny na diagnozę. Leczenie astmy dobiera się indywidualnie do pacjent. Może ono obejmować stosowanie glikokortykosteroidów wziewnych, które mają na celu zmniejszenie stanu zapalnego oskrzeli oraz wziewnych leków rozszerzających oskrzela. Leki te podawane są zwykle za pomocą inhalatora. O to, jak poprawnie wykonać inhalację, można zapytać lekarza lub farmaceutę w aptece.[4]
Wykaz źródeł
[1] Astma oskrzelowa – nowy model zarządzania chorobą nakierowany na wzrost wartości zdrowotnej. Uczelnia Łazarskiego w Warszawie. Warszawa 2021
[2] Pawliczak R et al.: Standardy rozpoznawania i leczenia astmy Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc i Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej (STAN3T). Alergologia Polska 2023; 10, 1-14
[3] Lage-Vaidya N: Asthma in adolescents and adults: Evaluation and diagnosis. UpTpDate 2024 [dostęp 05.08.2024]
[4] GINA: Global Strategy for Asthma Management and Prevention. 2024
[5] Litonjua AA, Weiss ST: Risk factors for asthma. UpToDate 2024 [dostęp 05.08.2024]
[6] Platt-Mills TA: Allergen avoidance in the treatment of asthma and allergic rhinitis. UpToDate 2024 [dostęp 05.08.2024]
[7] Harding SM: Gastroesophageal reflux and asthma. UpToDate 2024 [dostęp 05.08.2024]
[8] Wytyczne konsultanta krajowego w dziedzinie chorób płuc oraz konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej dotyczące diagnostyki i leczenia POCHP w POZ, z uwzględnieniem opieki koordynowanej z dnia 16 lutego 2024
