Kamica nerkowa to obecność kamieni w układzie moczowym. Ich powstawanie zależy od wielu czynników, m.in. stosowanej diety. Czy wiesz, jakie objawy świadczą o kamicy nerkowej?
Na czym polega kamica nerkowa?
Prawidłowy proces powstawania moczu polega na przepływie przez nerki wody z różnymi rozpuszczonymi w niej substancjami (np. glukozą, mocznikiem). Nerki filtrują wspomniany płyn, dzięki czemu w organizmie zostają potrzebne składniki (np. jony sodu), a wraz z wodą wydalane są zbędne (np. związki azotowe, produkty rozkładu leków) w postaci moczu. Kamienie w nerkach powstają wtedy, gdy normalnie rozpuszczalnych w wodzie związków (np. wapnia, szczawianu) jest zbyt dużo. Nie ulegają one wtedy wydaleniu wraz z powstałym moczem, a zamiast tego wytrącają się w nerkach.[[1]]
Jakie są rodzaje kamieni nerkowych?
Kamienie nerkowe można sklasyfikować ze względu na:
- przyczynę powstania,
- skład (np. powstałe ze szczawianów wapnia, fosforanów wapnia, struwitowe),
- rozmiar,
- lokalizację,
- widoczność pod wpływem promieni rentgenowskich.[[2],[3]]
Skąd biorą się kamienie w nerkach?
Jak wcześniej wspomniano, powstanie kamieni w nerkach wiąże się z pewnymi nieprawidłowościami w składzie moczu. Jednak to, czy u danej osoby rozwinie się kamica, zależy także w pewnym stopniu od występujących u niej innych chorób czy narażenia na pewne substancje. Dla każdego rodzaju kamienia będą one nieco inne. Jednak można wymienić kilka uniwersalnych czynników ryzyka, na przykład:
- występowanie kamieni nerkowych w rodzinie,
- przewlekła choroba nerek,
- nadczynność przytarczyc,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- wrodzone choroby nerek np. cystynuria,
- długotrwałe narażenie na ołów i kadm (np. praca w zakładzie przemysłowym).[2,[4]]
Kamienie w nerkach – objawy
Kamica nerkowa może objawiać się:
- bólem (w okolicy lędźwi, boku, jąder/warg sromowych) od łagodnego aż do bardzo nasilonego,
- obecnością krwi w moczu,
- nudnościami,
- wymiotami,
- bolesnym parciem na mocz.[1]
Kolka nerkowa
Kolka nerkowa to charakterystyczny symptom kamicy nerkowej. Objawia się ona nagłym napadem bardzo silnego bólu. Jego lokalizacja może być różna, zależnie od miejsca, gdzie obecnie znajduje się kamień nerkowy. Do kolki dochodzi w wyniku przemieszczania się kamienia nerkowego przez kanaliki nerki i moczowody lub ich zablokowania. Ból zwykle ustępuje po przejściu kamienia.[1,3]
Do jakiego lekarza się udać?
Doświadczając bólów w okolicy pleców czy problemów z oddawaniem moczu, najlepiej udać się do lekarza pierwszego kontaktu (POZ). Na podstawie opisywanych objawów może on zalecić badania oraz pokierować dalej, do odpowiednich specjalistów. Jeśli jednak nagle pojawia się bardzo silny ból brzucha, nieustępujący po środkach przeciwbólowych lub występuje dodatkowo gorączka i wymioty należy udać się do szpitala w celu uzyskania pomocy.[[5]]
Diagnostyka kamicy nerkowej
Diagnoza kamicy nerkowej opiera się na:
- wywiadzie,
- badaniu lekarskim,
- badaniach obrazowych takich jak ultrasonografia (USG) lub tomografia komputerowa.[2,[6]]
Jak leczyć kamicę nerkową?
To, jak będzie wyglądało leczenie kamicy nerkowej, zależy przede wszystkim od typu kamienia nerkowego, w tym jego rozmiaru i położenia. W niektórych przypadkach wystarczające będzie podanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych np. ibuprofenu lub innych leków przeciwbólowych, a u innych konieczny może okazać się zabieg chirurgiczny. Warto także dodać, że przy podejrzeniu kolki nerkowej nie podaje się leków rozkurczowych, gdyż nie przynoszą one ulgi w tym przypadku.[2,6]
Wydalanie kamieni nerkowych
Niewielkie kamienie nerkowe można leczyć, stosując medyczną terapię wydalającą. Polega ona na przyjmowaniu leków, które ułatwiają samoistne przejście kamieni nerkowych przez drogi moczowe.[1,6,[7]]
Chirurgiczne usuwanie kamieni nerkowych
Istnieje także możliwość chirurgicznego usunięcia kamieni nerkowych. Można je usunąć operacyjnie np. wtedy, gdy są one zbyt duże, by mogły przejść przez drogi moczowe. Leczenie chirurgiczne obejmuje zabiegi takie jak:
- litotrypsja falą uderzeniową – zabieg ten powoduje rozpad kamienia na mniejsze części,
- ureteroskopia – pod znieczuleniem ogólnym specjalnym narzędziem usuwa się kamienie,
- przezskórna nefrolitotomia – operacja ta również przebiega w znieczuleniu ogólnym i polega na usunięciu kamieni przez małe nacięcie w skórze w okolicy nerek.[6,[8]]
Kamica nerkowa – profilaktyka
Powstaniu kamieni nerkowych można zapobiegać poprzez wprowadzenie zmian w stylu życia. U osób ze zdiagnozowaną kamicą nerkową postępowanie zapobiegawcze będzie wyglądało nieco inaczej, zależnie od składu kamieni. Istnieją jednak pewne ogólne zasady profilaktyki, niezależnie od rodzaju kamieni. Zaliczamy do nich m.in.:
- Przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (2,5-3 litry wody dziennie). Zmniejszy to stężenie w moczu substancji mogących się wytrącić w nerkach.
- Ograniczenie spożycia soli (maksymalnie 5-6g dziennie). Dieta o niskiej zawartości sodu może zmniejszyć wydalanie z moczem wapnia, z którego w nerkach mogą powstawać kamienie.
- Zwiększenie spożycia warzyw i owoców. Produkty bogate m.in. w potas również ograniczają wydalanie wapnia z moczem oraz dodatkowo zwiększają wydalenie cytrynianów, co może zapobiec powstawaniu kamieni.
- Kontrola masy ciała. Nadwaga i otyłość mogą sprzyjać rozwojowi kamicy nerkowej.
Mimo że obecność wapnia w moczu może zwiększyć ryzyko powstawania kamieni nerkowych, nie należy ograniczać jego spożycia wraz z dietą. Jest on bardzo ważny, między innymi dla zdrowia kości. Dziennie powinniśmy go spożywać 700-1200 mg.[2,6,[9]]
Wykaz źródeł
[1] Curhan GC, Aronson MD, Preminger GM: Kidney stones in adults: Diagnosis and acute management of suspected nephrolithiasis. UpToDate 2024 [dostęp 27.03.2024]
[2] Skolarikos (Chair) A et al.: European Association of Urology Guidlines on Urolithiasis. 2023
[3] Myśliwiec M: Kamica nerkowa. Medycyna po Dyplomie. 2018.
[4] Curhan GC: Kidney stones in adults: Epidemiology and risk factors. UpToDate 2024 [dostęp 27.03.2024]
[5] NHS: Kidney Stones. 2022 [dostęp 27.03.2024]
[6] NICE: Renal and ureteric stones: assessment and management. NICE guideline [NG118]Published: 08 January 2019. [dostęp 27.03.2024]
[7] Hughes T et al.: Guideline of guidelines for kidney and bladder stones. Turk J Urol. 2020 Nov;46(Supp. 1):S104-S112.
[8] Preminger GM: Kidney stones in adults: Surgical management of kidney and ureteral Stones. UpToDate. 2024 [dostęp 02.04.2024]
[9] Curhan GC: Kidney stones in adults: Prevention of recurrent kidney Stones. UpToDate 2023 [dostęp 02.04.2024]
