Kriochirurgia dermatologiczna to nieinwazyjny zabieg polegający na wymrożeniu zmian skórnych. Może pomóc w leczeniu różnego rodzaju brodawek, rogowaceń, a nawet w niektórych przypadkach raka skóry. Czy wiesz, jak wygląda taki zabieg?
Kriochirurgia dermatologiczna – co to za zabieg?
Kriochirurgia dermatologiczna, zwana także krioterapią, to nieinwazyjna technika, przy pomocy której możemy leczyć różnego rodzaju zmiany skórne. Polega ona na zamrażaniu powierzchniowych zmian przy użyciu bardzo zimnego płynu, bądź narzędzi. Najpowszechniejszy płyn używany w tym celu to ciekły azot.[[1],[2]]
Jak działa krioterapia?
Zniszczenie nieprawidłowych komórek poprzez zamrożenie następuje w wyniku:
- pęknięcia komórki na skutek powstałego wewnątrz niej lodu,
- aktywacji komórek odpornościowych organizmu.[2]
Wskazania do kriochirurgii dermatologicznej
Kriochirurgia dermatologiczna znajduje zastosowanie w leczeniu szeregu chorób. Zaliczamy do nich m.in.:
- rogowacenie słoneczne,
- rogowacenie łojotokowe,
- brodawki różnego rodzaju,
- trądzik,
- mięczak zakaźny,
- róg skórny,
- rak podstawnokomórkowy,
- rak kolczystokomórkowy.[1,[3]]
Kiedy nie można wykonać zabiegu kriochirurgii dermatologicznej?
Mimo wielu zastosowań krioterapii dermatologicznej, istnieją także przeciwskazania do jej przeprowadzenia. Nie należy wykonywać kriochirurgii, gdy pacjent m.in.:
- jest w trakcie diagnozy nowotworu skóry,
- choruje na krioglobulinemię, czyli chorobę związaną z obecnością pewnych białek we krwi wrażliwych na niskie temperatury,
- boryka się z chorobą Raynauda (czyli m.in. zasinieniem i drętwieniem palców na skutek zimna),
- ma problemy z krążeniem krwi,
- nie toleruje niskich temperatur, ma np. pokrzywkę z zimna.
Szczególną ostrożność trzeba zachować również np. u:
- noworodków,
- seniorów,
- osób ciemnoskórych,
- pacjentów przyjmujących leki przeciwkrzepliwe, czyli rozrzedzające krew.[1,3]
Jak przygotować się do krioterapii?
Zabieg kriochirurgii nie wymaga specjalnego, wcześniejszego przygotowania. Czasem konieczne może okazać się użycie środków znieczulających. Bardzo ważna sprawa jednak to świadomość tego, jak pielęgnować skórę już po zabiegu i na co uważać.[1]
Postępowanie po zabiegu kriochirurgii dermatologicznej
Skóra po zabiegu może być zaczerwieniona oraz opuchnięta z widocznymi pęcherzami. Po kilku dniach powinien pojawić się strup, który sam odpadanie po kilku tygodniach. Ważne, by pamiętać o właściwej pielęgnacji leczonego obszaru, między innymi:
- miejsce na skórze poddane krioterapii musi pozostać suche przez dobę,
- w kolejnych dniach należy codziennie ją przemywać wodą z delikatnym środkiem myjącym,
- osuszać miękkim ręcznikiem lub chusteczką,
- można nakładać codziennie wazelinę, która wspomoże gojenie,
- nie odrywać strupów – mogą powstać wtedy blizny,
- opatrunek nie jest konieczny, ale jeśli leczony obszar jest narażony na urazy bądź otarcia np. związane z noszeniem odzieży, warto go założyć.[3,[4],[5]]
Kriochirurgia dermatologiczna a możliwe powikłania
Kriochirurgia dermatologiczna, jak każdy inny zabieg medyczny, może skutkować powikłaniami. Dobrze, by być świadomym, jakie komplikacje mogą nastąpić. Zaliczamy do nich np.:
- Hipopigmentację – skóra w miejscu zabiegu jest jaśniejsza niż reszta ciała.
- Łysienie – jeśli kriochirurgia wykonywana była na skórze głowy.
- Powstanie blizn – zdarza się to rzadko, wiele zależy od odpowiedniej pielęgnacji miejsca po zabiegu.
- Drętwienie w okolicy zabiegu – normalne czucie powraca zwykle w przeciągu kilku miesięcy.
- Infekcje – mogą rozwinąć się w miejscu poddanemu kriochirurgii np. w wyniku nieodpowiedniej pielęgnacji.[1,3,[6]]
Kiedy zgłosić się do lekarza po zabiegu?
Dobrze, by obserwować miejsce, gdzie znajdowała się zmiana skórna poddana kriochirurgii. Można wtedy zauważyć wszelkie niepokojące zmiany i odpowiednio wcześnie zareagować. Do lekarza trzeba się zgłosić, gdy wystąpi:
- silny ból,
- ropna wydzielina w miejscu zabiegu,
- krwawienia,
- gorączka,
- nieprzyjemny zapach z rany,
- dreszcze.[3,4]
Podsumowanie
Kriochirurgia to bardzo przydatny, mało inwazyjny zabieg, pomagający w wielu problemach skórnych. Należy jednak pamiętać, że nie każdy może skorzystać z zabiegu kriochirurgii i przed jego wykonaniem trzeba porozmawiać z lekarzem o możliwych przeciwskazaniach. Niezwykle istotna kwestia to także pielęgnacja skóry po krioterapii. Pozwala to na prawidłowe gojenie się rany.
Wykaz źródeł
[1] Prohaska J, Jan AH: Cryotherapy. [Updated 2022 Jul 25]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 [dostęp 31.07.2023]
[2] Arisi M et al.: Cryotherapy for Actinic Keratosis: Basic Principles and Literature Review. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2022. 5;15:357-365
[3] Clebak KT, Mendez-Miller M, Croad J: Cutaneous Cryosurgery for Common Skin Conditions. Am Fam Physician. 2020. 1;101(7):399-406
[4] NHS: Dermatology. Patient Information. 2023 [dostęp 01.08.2023]
[5] British Association of dermatologist. Patiens information leaflet. 2022 [dostęp 01.2023]
[6] Cranwell WC, Sinclair R: Optimising cryosurgery technique. Aust Fam Physician. 2017. 46(5): 270-274.
