PCOS, czyli zespół policystycznych jajników jest jedną z przyczyn niepłodności u kobiet. Potrafi on sprawić wiele trudności takich jak zaburzenia miesiączkowania czy nadmierne owłosienie – jak sobie więc z nim radzić?

PCOS – co to takiego?

PCOS, czyli zespół policystycznych jajników to choroba dotykająca od 8% do 13% kobiet w wieku rozrodczym. Wpływa na pracę jajników i owulację – hamując ją. Zatrzymanie owulacji, czyli momentu uwalniania dojrzałej komórki jajowej, uniemożliwia zapłodnienie. Skutkuje to tym, że PCOS jest częstą przyczyną niepłodności. Istnieją 3 główne cechy zespołu policystycznych jajników. Aby stwierdzić chorobę, muszą wystąpić co najmniej 2 z nich:

• problemy z cyklem miesiączkowym np. nieregularne miesiączki lub ich brak,
• wysoki poziom androgenów we krwi, czyli męskich hormonów np. testosteronu,
• policystyczne, czyli wielopęcherzykowe jajniki widoczne podczas badania USG (jajniki zawierają wiele wypełnionych płynem woreczków, które otaczają jaja znajdujące się normalnie w jajniku).

Warto dodać, że w trakcie diagnostyki PCOS należy najpierw wykluczyć inne przyczyny, takie jak: hiperprolaktynemię, zaburzenia czynności tarczycy czy przerost nadnerczy.[¹,²,³]

Jak rozpoznać PCOS – objawy

Jeśli chodzi o objawy PCOS, to mogą one się różnić rodzajem oraz nasileniem w zależności od osoby. Do najczęstszych należą:

• nieregularne miesiączki lub ich brak,
• trudności z zajściem w ciążę,
• hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie, zwykle na twarzy, klatce piersiowej czy pośladkach,
• przybieranie na wadze,
• wypadanie włosów,
• trądzik.[4]

Jakie choroby występują przy PCOS?

Trzeba także zaznaczyć, że kobiety z zespołem policystycznych jajników są bardziej narażone niż kobiety bez PCOS na rozwój chorób takich jak:

• cukrzyca typu 2,
• depresja i wahania nastrojów,
• nadciśnienie,
• wysoki poziom cholesterolu,
• bezdech senny.[⁴]

Kiedy pojawia się PCOS?

Dokładna przyczyna pojawiania się PCOS niestety nie jest znana. Wiadomo jednak, że choroba ta ma podłoże genetyczne i wiążemy ją z zaburzeniami hormonalnymi. Jeśli w Twojej rodzinie występuje zespół policystycznych jajników, zwiększa to ryzyko jego wystąpienia u Ciebie. Hormony, których wartości poza normą mogą występować u kobiet z PCOS to:

• testosteron,
• hormon luteinizujący (LH),
• globulina wiążąca hormony płciowe (SHBG),
• prolaktyna.

Również insulinooporność nie pozostaje bez wpływu. Insulinooporność to stan, kiedy tkanki są oporne na działanie insuliny i tym samym zwiększa się jej stężenie we krwi. Zbyt duży poziom insuliny skutkuje zwiększoną produkcją testosteronu, co zaburza pracę jajników.[4]

Czy PCOS się leczy?

Zespół policystycznych jajników leczymy objawowo, to znaczy, że nie możemy go wyleczyć, ale damy radę zmniejszyć objawy. Leczenie indywidualizujemy pod konkretną pacjentkę. Główne opcje postępowania to:

• zmiana stylu życia,
• hormonalne środki antykoncepcyjne i antyandrogeny,
• metformina,
• środki wywołujące owulację.

Zmiana stylu życia

Zmiana stylu życia pomaga obniżyć poziom androgenów, poprawia płodność oraz szanse na zajście w ciążę. Jeżeli Twoja waga przekracza wartość BMI 25, warto zadbać o zmniejszenie masy ciała. Obniżenie jej o 5-10% przynosi korzyści zarówno dla układu rozrodczego, jak i zdrowia psychicznego. Wpływa także na inne parametry, np. obniżenie zbyt wysokiego poziomu cholesterolu we krwi.

Mówiąc o zmianie stylu życia jako leczeniu PCOS, mamy na myśli:

• stosowanie dobrze zbilansowanej diety,
• wprowadzenie ćwiczeń przez90-150 min tygodniowo np. jazdy na rowerze czy pływania,
• ograniczenie stresu w życiu i umiejętne radzenie sobie z nim np. technikami relaksacyjnymi czy treningiem uważności.[⁵,⁶]

Doustne środki antykoncepcyjne i antyandrogeny

Podstawą leczenia nieregularnych miesiączek lub ich braku są doustne pigułki antykoncepcyjne. Przed wprowadzeniem tego środka lekarz ocenia czy nie istnieją u kobiety przeciwskazania. Pigułki nie służą tutaj ochronie przed nieplanowaną ciążą, a mają za zadanie:

• pomóc wywołać regularne miesiączki,
• zmniejszyć ryzyko rozwoju raka endometrium.

Stosujemy je także w terapii hirsutyzmu i trądziku związanych z nadmiarem androgenów. Jeżeli jednak terapia hirsutyzmu hormonalnymi środkami antykoncepcyjnymi nie daje efektu po 6 miesiącach, lekarz może dodać do terapii antyandrogen. To środek zmniejszający oddziaływanie androgenów na organizm. Aby usunąć niechciane owłosienie, zalecamy również depilację laserową.[4,6,⁷]

Metformina

To lek stosowany w terapii cukrzycy typu 2, jednak znajduje też swoje zastosowanie w leczeniu insulinooporności u kobiet z PCOS. Zwykle stosujemy go, gdy istnieją przeciwskazania do terapii środkami hormonalnymi. Jeśli lekarz zaleci tego typu postępowanie u Ciebie, trzeba pamiętać, że metformina może stymulować płodność. Jeśli więc nie planujesz ciąży, zadbaj o odpowiednią antykoncepcję.[4,6,7,⁸]

Jak zajść w ciąże przy PCOS?

Jeśli chciałabyś zajść w ciążę, wiadomo, że metody antykoncepcyjne nie są dobrym pomysłem. Jakie są więc opcje leczenia dla Ciebie? Jak wiadomo przy PCOS zaburzona jest owulacja, więc celem leczenia jest jej wywołanie, aby umożliwić zapłodnienie. Zalecane postępowanie to:

1. Jeśli masz stwierdzoną otyłość, warto najpierw zrzucić wagę. W wielu przypadkach pomaga to przywrócić owulację.
2. Zażywanie leków indukujących owulację. Lekarz dobierze odpowiedni dla Ciebie preparat.
3. Chirurgia laparoskopowa. Kolejnym krokiem przy braku skuteczności poprzednich metod jest zabieg polegający na wprowadzeniu pod znieczuleniem do brzucha laparoskopu. Za pomocą ciepła bądź laseru niszczy on tkanki produkujące androgeny w jajnikach.
4. Zapłodnienie in vitro. Jeżeli poprzednie metody zawiodły, to kolejna opcja na zajście w ciążę.

Jeżeli chodzi o akupunkturę, nie wykazuje ona skuteczności w tym zakresie.[4,6,7]

PCOS, a suplementy – co jeść?

Jedną z podstaw przy PCOS jest zadbanie o zdrową dietę. Nie ma specjalnych wskazań, jak taka dieta powinna wyglądać. Ważne jest, by była zgodna z piramidą zdrowego żywienia i dostarczała wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Jeśli celem jest zrzucenie wagi, musi mieć deficyt kaloryczny. Dodatkowo pomocne może okazać się stosowanie suplementów diety takich jak:

• inozytol,
• N-acetylo-L-cysteina,
• chrom,
• selen,
• cynk,
• witamina D3.

Najważniejsze jednak by witaminy oraz minerały dostarczane były z dietą, dzięki odpowiednio zróżnicowanym posiłkom. Pomocna może okazać się wizyta u dietetyka, który oceni indywidulane zapotrzebowanie na dane składniki. Suplementacja powinna być również skonsultowana z lekarzem lub farmaceutą.[⁹,¹⁰]

Wykaz źródeł

1 Cochrane Database of Systematic Reviews; Polycystic Ovary Syndrome Awareness Month 2022; [dostęp 05.01.2023]

2 Shaw N.,Rosenfield R.; Definition, clinical features and differentia diagnosis of polycystic ovary syndrome in adolescents; Styczeń 2022 [dostęp 05.01.2023]

3 Rekomendacja nr 5/2018 z dnia 10.01.2018r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego: Formetic (chlorowodorek metforminy), tabletki powlekane, 1000 mg, 30 tabletek; Formetic (chlorowodorek metforminy), tabletki powlekane, 1000 mg, 60 tabletek; Formetic (chlorowodorek metforminy), tabletki powlekane, 1000 mg, 90 tabletek; Formetic (chlorowodorek metforminy), tabletki powlekane, 500 mg, 30 tabletek; Formetic (chlorowodorek metforminy), tabletki powlekane, 500 mg, 60 tabletek; Formetic (chlorowodorek metforminy), tabletki powlekane, 500 mg, 90 tabletek; we wskazaniu: zespół policystycznych jajników

4 NHS; Polycystic ovary syndrome; Październik 2022 [dostęp 05.01.2023]

5 Lim SS et al.; Lifestyle changes in women with polycystic ovary syndrome; Cochrane Database of Systematic Reviews 2019; Issue 3 [dostęp 07.01.2023]

6 Bassel H Al Wattar et al.; Clinical Practice Guidelines on the Diagnosis and Management of Polycystic Ovary Syndrome: A Systematic Review and Quality Assessment Study; The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism; V 106; I 8; Sierpień 2021; P 2436–2446

7 Barbieri R., Ehrmann D.; Treatment of polycystic ovary syndrome in adults; Maj 2022 [dostęp 07.01.2023]

8 Barbieri R., Ehrmann D.; Metformin for treatment of the polycystic ovary syndrome; Grudzień 2022 [dostęp 07.01.2023]

9 International evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome 2018

10 Michniak K.; Suplementy w PCOS. O te składniki warto zadbać; Dietetycy.org.pl [dostęp 07.02.2023]

Jesteśmy przychodnią skupiającą się na pacjentach i ich potrzebach. Dbamy o to, by nasz zespół medyczny był szeroko i dobrze wyspecjalizowany. Z tego względu chętnie podejmiemy współpracę z 👉👉 lekarzem medycyny rodzinnej. 

Kilka informacji o nas:

🔹 znajdujemy się na ul. Krakowskiej 27 w Bochni (ok. 42 kilometrów od Centrum Krakowa, 50 minut jazdy samochodem),

🔹 w przychodni przyjmują lekarze o szerokim przekroju specjalizacji, co pozwala na holistyczną opiekę nad pacjentami,

🔹 posiadamy punkt pobrań czynny 6 dni w tygodniu,

🔹 dysponujemy aparaturą do badań takich jak USG, RTG, EKG, spirometria, KTG.

Wymiar i forma współpracy do ustalenia. Masz pytania lub jesteś zainteresowany ofertą? A może znasz lekarza rodzinnego, który chciałby podjąć pracę w Przychodni Bocheńskiej? Zapraszamy do kontaktu z Managerem pod tel. 660 710 468 lub wysłanie CV przez stronę

Do zobaczenia w Przychodni Bocheńskiej!

W trosce o zdrowie i komfort naszych najmłodszych pacjentów podejmiemy współpracę z lekarzem pediatrą.

Zakres obowiązków:

kompleksowa opieka pediatryczna nad dziećmi zdrowymi i chorymi,
wizyty patronażowe,
szczepienia ochronne,
bilans.

Informacje o nas:
znajdujemy się na ul. Krakowskiej 27 w Bochni (ok. 42 kilometrów od centrum Krakowa, 50 minut jazdy samochodem),
świadczymy usługi w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia oraz prywatnej opieki zdrowotnej,
w przychodni przyjmują lekarze o szerokim przekroju specjalizacji, co pozwala na kompleksowe leczenie pacjentów,
posiadamy punkt pobrań,
dysponujemy aparaturą do badań USG.

Wymiar i forma współpracy do ustalenia. Masz pytania lub jesteś zainteresowany ofertą? Zapraszamy do kontaktu pod tel. 660 710 468 lub wysłanie CV przez stronę

Do zobaczenia w Przychodni Bocheńskiej!

PS: Znasz lekarza pediatrę i widzisz go w murach naszej Przychodni? Udostępnij mu ten post lub przekaż nam kontakt do niego!

SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego, powoduje wiele dyskomfortu w życiu. Głównym jego objawem są wzdęcia i bóle brzucha. Jak sobie poradzić z tą chorobą?

SIBO – co to?

Nasze jelita zamieszkują bakterie, które odpowiadają m.in. za trawienie, syntezę witamin oraz ochronę przed namnażaniem chorobotwórczych bakterii. Niektóre znajdują się tylko w jelicie grubym, inne tylko w jelicie cienkim. Mimo ważnych ról jakie pełnią, ich zbyt duża ilość może prowadzić do chorób układu pokarmowego, w tym SIBO, czyli rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. Oznacza to, że w jelicie cienkim jest za dużo bakterii lub znajduje się w nim nieprawidłowy typ bakterii np. te z jelita grubego. Przyczynami takiego stanu mogą być zaburzenia motoryki jelit, zapalenie trzustki czy zaburzenia anatomiczne.[¹]

Objawy SIBO

Pewne składniki odżywcze, w prawidłowych warunkach, zostałyby wchłonięte w jelicie cienkim. Niestety wskutek działania mikroorganizmów, nadmiernie fermentują, uwalniając gazy. Gazy napinają ścianę jelita, wywołując dyskomfort, a nawet ból. Objawy SIBO różnią się częstotliwością, czasem trwania i ciężkością. Najczęstsze to:

• bóle brzucha,
• odbijanie,
• wzdęcia,
• biegunka,
• nadmierne oddawanie gazów,
• niestrawność.

U niektórych osób SIBO objawia się zmęczeniem i słabą koncentracją. W ciężkich przypadkach występują także zaburzenia wchłaniania. Prowadzi to do spadku masy ciała oraz niedoborów witamin D, B12 i żelaza. Skutkiem może być anemia czy choroby kości.[1,²]

Jak zdiagnozować SIBO?

Diagnoza SIBO opiera się na teście oddechowym (wodorowo-metanowym). Polega on na pomiarze poziomu wodoru i metanu w wydychanym powietrzu, po podaniu pacjentowi doustnie glukozy bądź laktozy. U osoby z SIBO, drobnoustroje w jelitach będą metabolizowały węglowodany z uwolnieniem sporej ilości metanu i wodoru.[³]

Test oddechowy wodoro-metanowy wymaga odpowiedniego przygotowania, co zapewni wiarygodność wyników. Na badanie należy przyjść na czczo po 8-12 godzinnym poście. Ważne, by 12 godzin przed testem unikać węglowodanów złożonych, np.:

• chleba,
• makaronu,
• błonnika.

Niewskazane jest też spożywanie produktów mlecznych. Jeśli stosowano antybiotyki, trzeba odczekać 4 tygodnie od zakończenia kuracji. Podobnie przy zażywaniu leków prokinetycznych, czyli takich, które pobudzają ruchy jelit, i przeczyszczających. W ich przypadku wystarczy tydzień przerwy. W dniu badania nie wolno palić papierosów i trzeba unikać wysiłku fizycznego, by nie zaburzyć wyniku testu. Warto dodać, że u niektórych osób konieczne może okazać się wykonanie testu polegającego na pobraniu treści jelitowej przez specjalną sondę.[⁴]

SIBO – i co dalej? Jak poradzić sobie z SIBO

Celem leczenia SIBO jest ograniczenie rozrostu bakterii. Osiągamy to za pomocą antybiotyków. Zalecana zwykle terapia trwa 14 dni. Po jej zakończeniu część pacjentów odczuwa poprawę. Może zdarzyć się, że odpowiedź na leczenie nie będzie zadowalająca, wtedy należy przeprowadzić diagnostykę pod kątem nakładających się schorzeń np. nietolerancji pokarmowych, celiakii, zespołu jelita drażliwego (IBS). Leczenie SIBO obejmuje także uzupełnienie niedoborów np. witaminy B12 czy żelaza.[3]

SIBO a probiotyki

Amerykańskie Stowarzyszenie Gastroenterologów nie zaleca stosowania probiotyków w leczeniu SIBO. Część z nich może prowadzić do zaostrzenia objawów SIBO, np. wzdęć. Nie można wskazać konkretnych probiotyków, które wykazywałby skuteczność i nie pogarszały stanu pacjenta.[3]

Dieta w SIBO

Sposób odżywiania może u niektórych osób łagodzić objawy SIBO. Mowa tutaj o diecie low-FODMAP. Jej wprowadzenie należy skonsultować z dietetykiem, który omówi dokładnie kolejne jej fazy i zasady. Taką dietę można stosować maksymalnie przez 6 tygodni.[3]

Co jeść, a czego unikać?

FODMAP, czyli krótkołańcuchowe węglowodany, są słabo wchłanialne i szybko fermentujące. Dlatego u osób z chorobami jelit, np. SIBO, powodują wzdęcia oraz ból brzucha. Ograniczenie tych składników w diecie może złagodzić objawy u niektórych osób. Do FODMAP zaliczamy:

• fruktozę (np. w miodzie),
• laktozę (np. produkty mleczne),
• fruktany (np. w czosnku),
• galaktany (np. w roślinach strączkowych),
• poliole (np. ksylitol).

Wspomniana dieta low-FODMAP ma na celu eliminację produktów, które nasilają dolegliwości. Jej wprowadzenie składa się z 3 etapów:

1. Wyeliminowanie z jadłospisu posiłków bogatych w FODMAP i zastąpieniu ich tymi o niskiej zawartości FODMAP na 2-6 tygodni.
2. Ponowne, stopniowe wprowadzanie produktów zawierających FODMAP w ciągu 8-12 tygodni.
3. Personalizacja diety. Dzięki stopniowemu wprowadzaniu składników, można zidentyfikować te, które powodują dolegliwości.

Co więc jeść, a czego unikać przy tej diecie w SIBO?

Przykłady produktów

Źródło: Siuba-Strzelińska M; Dieta FODMAP – zasady i zastosowanie; Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej [dostęp 06.12.2022]

Dieta taka powinna być odpowiednio dobrana przez dietetyka, by nie doprowadzić do niedoborów witamin czy składników odżywczych spowodowanych eliminacją wielu produktów. Również, jeśli po 6 tygodniach rygorystycznej diety brak jest efektów, nie należy jej kontynuować.[3,⁵]

Wykaz źródeł

1 Okuniewicz R, Moos Ł, Brzoza Z. Small Intestinal Bacterial Overgrowth Syndrome. Postępy Mikrobiologii – Advancements of Microbiology. 2021;60(3): 203-210

2 Pimentel et al.; ACG Clinical Guidline: Small Intestinal Bacterial Overgrowth; The American Journal of Gastroenterology; February 2020;V115;I2;p165-178

3 Jabłowki M, Białkowska-Warzecha J, Jabłowska A; Zespół rozorostu bakteryjnego SIBO. Jak diagnozować i leczyć w praktyce lekarza rodzinnego w świetle nowych wytycznych?; Lekarz POZ 1/2022

4 Pimentel M; Small intestinal bacterial overgrowth: Clinical manifestations and diagnosis; UpToDate 2022 [dostęp 05.12.2022]

5 Siuba-Strzelińska M; Dieta FODMAP – zasady i zastosowanie; Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej [dostęp 06.12.2022]

Każdy z nas, bez względu na wiek, powinien wykonywać regularnie badania profilaktyczne. Umożliwiają one wczesne wykrycie wielu chorób, a tym samym wprowadzenie na czas leczenia, które często ratuje nasze życie.

Jakie badania krwi warto zrobić?

Krew w naszym ciele jest jak lustro – odzwierciedla stan naszego zdrowia, dlatego bardzo ważne jest, aby raz do roku wykonywać badania profilaktyczne. Zauważając nieprawidłowości podczas badania krwi, możemy odpowiednio wcześnie wykryć chorobę, zanim się rozwinie. Mamy dzięki temu szansę na zmianę stylu życia oraz wdrożenie leków, zanim będzie na to za późno.

Wśród badań, które warto wykonać możemy wymienić:

• morfologię,
• badanie OB,
• badanie poziomu glukozy we krwi,
• lipidogram,
• próby wątrobowe,
• badanie moczu,
• oznaczenie poziomu hormonów tarczycy.

Morfologia

Wykonanie morfologii umożliwia ocenę 3 głównych typów komórek znajdujących się w naszej krwi:

• krwinek czerwonych – przenoszących tlen do tkanek w organizmie,
• krwinek białych – odpowiadających za zwalczanie infekcji,
• płytek krwi – pomagających w zasklepianiu ran po krwawieniu.

Wyniki tego badania mogą wykryć m.in niedokrwistości, infekcje i stany zapalne oraz zaburzenia krwawienia czy krzepnięcia. Możemy również zobaczyć kształt komórek, co także świadczy o niektórych chorobach. Zwykle to pierwszy krok w rozpoznaniu wielu zaburzeń.[¹]

Co oznacza badanie krwi OB?

OB, czyli Odczyn Biernackiego pozwala na monitorowanie toczących się stanów zapalnych w naszym ciele. Test polega na zmierzeniu czasu, jaki potrzebują czerwone krwinki na opadnięcie na dno probówki. Im szybciej opadają, tym większe jest prawdopodobieństwo toczącego się zapalenia. Badanie jest użyteczne w diagnozowaniu chorób takich jak:

• artretyzm,
• zapalenie wsierdzia,
• choroba Crohna,
• potwierdzenie infekcji.[1]

Poziom glukozy we krwi

Badanie glikemii na czczo pozwala na wczesne rozpoznanie stanów przedcukrzycowych oraz samej cukrzycy. Prawidłowe wartości glukozy we krwi, mierzonej na czczo, powinny mieścić się w zakresie 70-99 mg/dl. Badanie to należy przeprowadzać raz na 3 lata u osób powyżej 45 roku życia, chyba że występują czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy, wtedy badanie powinno się wykonywać co roku. Ryzyko choroby zwiększają:

• nadwaga i otyłość,
• cukrzyca występująca w rodzinie,
• mała aktywność fizyczna,
• jeśli w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy,
• nadciśnienie tętnicze,
• podwyższony poziom cholesterolu.

Dodatkowo u kobiet:

• zespół policystycznych jajników,
• przebyta cukrzyca ciążowa,
• urodzenie dziecka o masie powyżej 4kg.[²]

Lipidogram – co to za badanie?

Lipidogram, czyli profil lipidowy, obejmuje oznaczenie we krwi stężenia:

• TG – trójglicerydów,
• TC – cholesterolu całkowitego,
• HDL-C – cholesterolu HDL,
• LDL-C – cholesterolu LDL.

Cholesterol jest substancją tłuszczową, którą dostarczamy organizmowi wraz z dietą. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania, jednak jego podwyższony poziom przyczynia się do zwiększonego ryzyka poważnych problemów jak udar czy zawał serca. Najważniejszym parametrem w ocenie profilu lipidowego jest stężenie LDL, czyli tzw. złego cholesterolu. To właśnie on odpowiada za rozwój miażdżycy, a w konsekwencji zwiększone ryzyko zawału serca.[1,³]

Próby wątrobowe

Istnieją badania, które wykorzystujemy w ocenie czynności wątroby. Oznaczenie aktywności wybranych enzymów wątrobowych pozwala na zdiagnozowanie chorób wątroby, takich jak:

• zapalenie wątroby,
• marskość wątroby,
• choroby wątroby związane z nadużywaniem alkoholu.[1]

Jakie hormony tarczycy zbadać we krwi?

Warto zbadać poziom:

• TSH – hormonu tyreotropowego,
• T3 – trójjodotyroniny,
• T4- tyroksyny.

Jeśli ich poziom wyjdzie za niski, bądź za wysoki może to oznaczać chorobę tarczycy, taką jak niedoczynność, bądź nadczynność. Badanie jest istotne szczególnie u kobiet, gdyż to u nich częściej występują zaburzenia związane z tarczycą.

Co wykazują badania moczu?

Warto skontrolować czy mocz nie zawiera składników takich jak np. białko, czerwone krwinki, glukoza, które przy prawidłowej pracy nerek oraz całego organizmu nie powinny się tam znaleźć. Jeśli będą obecne, może to wskazywać na problemy zdrowotne. Dzięki badaniu moczu można wykryć m.in:

• infekcje dróg moczowych i niektóre infekcje przenoszone drogą płciową,
• choroby nerek, wątroby,
• powikłania związane z cukrzycą.[⁴]

Jak przygotować się do badań krwi?

Dzień przed badaniem krwi nie należy pić alkoholu, warto zrezygnować także z intensywnych ćwiczeń fizycznych. Na około 12 godzin przed pobraniem krwi nie należy spożywać posiłków, ani pić kawy czy herbaty. Warto również zadbać o wyspanie się. Nie powinno się iść na badanie po nocnych zmianach w pracy, czy nieprzespanej nocy – może to zaburzyć wyniki. Rano, w dniu badania dozwolone jest jedynie picie wody. Jeżeli rano mamy przyjąć leki najlepiej jest skonsultować z lekarzem, który zadecyduje, czy można odstawić lek na czas badania. Jeśli nie mamy takiej możliwości o zażywanych preparatach warto poinformować pielęgniarki pobierające krew oraz lekarza, któremu pokażemy wyniki.

Wykaz źródeł

1 NHS: Examples Blood tests. 2022

2 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę.. Curr Top Diabetes, 2022; 2(1): 1-134

3 Wytyczne Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego/Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce/Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego/Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego/Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej, Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego Diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021

4 Urinalysis Lab Tests Online UK 2022 [dostęp 22.10.2022] [online: https://labtestsonline.org.uk/tests/urinalysis]

Sezon jesienno-zimowy to czas, gdy częściej łapiemy różnego rodzaju infekcje. Chcąc się przed nimi bronić, sięgamy po różnego rodzaju suplementy diety czy środki mające pobudzić nasz układ odpornościowy. W gąszczu wielu preparatów, nietrudno o zagubienie – jednak czy ich stosowanie jest skuteczne? 

Styl życia a odporność

Często mówiąc o odporności  i jej wzmacnianiu, myślimy o połknięciu tabletki, która zadziała w cudowny sposób na nasz organizm i niczym tarcza ochroni nas przed wszelkimi patogenami. Są co prawda środki, które pomagają zwalczać infekcje, jednak to, od czego należy zacząć, to zdrowy styl życia. Regularne dbanie o nasze samopoczucie oraz zdrowie fizyczne jest podstawą, by móc uchronić się przed chorobami.

Sen i stres

Jedną z rzeczy, o którą bezwzględnie należy zadbać jest odpowiednia ilość dobrej jakości snu, która pozwala nam się czuć wypoczętym. Optymalną ilością będzie 7-8 godzin. Podczas snu wzrasta ilość komórek układu odpornościowego, a całe ciało regeneruje się. Istnieją dane wskazujące, że osoby niewystarczająco wyspane częściej zapadają na infekcje wirusowe. Kolejną kwestią, o której warto pomyśleć jest ograniczenie stresu w życiu. W dzisiejszych czasach nie bywa to łatwe, stres jednak powoduje osłabienie układu immunologicznego, co automatycznie zwiększa podatność na choroby.[^[1]]

Aktywność fizyczna

Regularna, umiarkowana, bądź intensywna aktywność fizyczna przyczynia się do wzrostu odporności i zmniejszenia częstości infekcji górnych dróg oddechowych. Zapewnia ona efektywniejszą odpowiedź naszego układu immunologicznego,  m.in. poprzez wpływ na zwiększenie ilości komórek, które biorą udział w zwalczaniu patogenów oraz poprawy bariery śluzówkowej, co ogranicza przedostawanie się bakterii i wirusów do organizmu. Regularny wysiłek fizyczny pomaga również w radzeniu sobie ze stresem.[^[2]]

 Co warto suplementować by wzmocnić odporność?

Układ odpornościowy wspiera z pewnością prawidłowo zbilansowana dieta. Codzienne dostarczanie wszystkich niezbędnych składników odżywczych pozwala uchronić nas od wielu chorób. Należy pamiętać o piramidzie zdrowego żywienia i opierając się na niej, komponować swoje posiłki z dużą ilością warzyw i owoców, będących źródłem wielu witamin. Warto wspomnieć również o codziennym spożywaniu min. 2-2,5 litra płynów.[1]

Witamina D

Witamina D jest ważna dla prawidłowego funkcjonowania komórek układu odpornościowego. Jej niedobór zwiększa ryzyko występowania infekcji górnych dróg oddechowych. W naszej strefie klimatycznej jesteśmy narażeni na niedobór tej witaminy, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Przyczyną jest proces syntezy witaminy odbywający się w skórze, pod wpływem światła słonecznego, którego w naszym kraju w tym okresie jest zbyt mało. Eksperci zalecają przyjmowanie 800-2000 IU/dobę dla osób dorosłych w sezonie od września do maja. Najoptymalniejszym rozwiązaniem są jednak badania krwi i na ich podstawie dobranie odpowiedniej, indywidualnej dawki.[^[3],^[4]]

Cynk

Cynk jest niezbędnym dla naszego organizmu składnikiem mineralnym. Wykazuje on działanie immunomodulujące, czyli wpływające na układ odpornościowy oraz działanie przeciwwirusowe. Istotne jest dbanie o jego równowagę w organizmie, gdyż niedobór może powodować zwiększone ryzyko infekcji. O suplementacji cynku warto pomyśleć, stosując diety roślinne. Pamiętać należy także o tym, by nie przekraczać zalecanego dziennego spożycia, gdyż skutkuje to działaniami niepożądanymi, takimi jak nudności czy ból podbrzusza.[^[5]]

Laktoferyna

Laktoferyna to białko naturalnie występujące w ludzkim organizmie. Jest ono polecane osobom z niedoborem żelaza, ponieważ bierze udział w jego wchłanianiu i magazynowaniu. Wśród działań wykazywanych przez laktoferynę wymienia się aktywność przewciwbakteryjną oraz wzmacnianie odporności. Jeśli chodzi o jej suplementację, może ona wspierać działanie układu immunologicznego oraz zmniejszać częstość występowania infekcji górnych dróg oddechowych, szczególnie u dzieci.[^[6]]

Kwasy omega-3

Jeżeli w diecie brakuje tłustych ryb czy innych popularnych źródeł kwasów omega-3 warto rozważyć ich suplementację. Wykazują działanie przeciwzapalne i mają znaczenie dla prawidłowego działania układu immunologicznego. W okresie jesienno-zimowym warto stosować np. olej z wątroby rekina.[1]

Witamina C

Suplementacja witaminą C najczęściej kojarzy się z zapobieganiem przeziębieniom – czy słusznie? Witamina C jest bardzo ważna dla naszego organizmu i najlepiej gdy przyjmuje się ją wraz z dietą, aby uniknąć jej niedoborów. Badania wykazują, że dodatkowa, regularna suplementacja tą witaminą nie zmniejsza częstości przeziębień, może ona jedynie nieco skrócić ich czas trwania.[^[7]]

Inozyna – czy jest skuteczna?

Popularnością w sezonie przeziębień cieszą się preparaty z pranobeksem inozyny. Niestety, aktualne badania nie potwierdzają by miała ona skuteczność w leczeniu czy zapobieganiu przeziębień. Dostępne dane wskazują, że nie wykazuje ona istotnej aktywności w ustępowaniu objawów grypopodobnych.[^[8]]

Wykaz źródeł

^[1]          Jankowska K., Suszczewicz N.: Naturalne metody wspomagania odporności w walce z koronawirusem.

^[2]          Chastin S. F.M. et al.: Effects of Regular Physical Activity on the Immune System, Vaccination and Risk of Community- Acquired Infectious Disease in the General Population: Systematic Review and Meta-Analysis, 2021, Sports Med.; 51(8): 1673-1686

^[3]          Rusińska A. et al.: Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018r., Postępy Neonatologii 2018, 24(1)

^[4]          Bouillon R. et al.: Skeletal and Extraskeletal Actions of Vitamin D: Current Evidence and Outstanding Questions, Endocr Rev. 2019 1;40(4): 1109-1151

^[5]          Marreiro DDN. Et al.: Antiviral and immunological activity of zinc and possible role in COVID-19. Br J Nutr. 2022 Apr 28;127(8): 1172-1179

^[6]          Bronwyn S Berthon et al.: Effect of Lactoferrin Supplementation on Inflammation, Immune Function, and Prevention of Respiratory Track Infections in Humans: A Systematic Review and Meta-analysis, Advances in Nutrition, 2022

^[7]          Hemila H., Chalker E.: Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 1. Art. No.: CD000980

^[8]          Beran J, Salapova E, Spajdel M; Isoprinosine pranobex is safe and effective for treatment of subjects with confeirmed acute respiratory viral infections: analysis and subgroup analysis from a Phase 4, randomised, placebo-controlled, double-blind study. BMC Infect Dis. 206 7;16(1): 648

Nowy specjalista w poradni ortopedycznej: lek. med. Bartosz STASIAK – Specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu.

Uporczywe swędzenie, suchość i zaczerwienie skóry – te objawy są charakterystyczne dla atopowego zapalenia skóry (AZS). Czy wiesz, jak sobie z nimi skutecznie radzić? Kto jest najbardziej narażony na rozwój AZS? 

Przyczyny atopowego zapalenia skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła lub przewlekle nawracająca choroba zapalna. Należy do najczęstszych skórnych chorób alergicznych, dotyka ok. 20% dzieci i ok. 2,1-4,9% dorosłych. Choroba ta jest wieloczynnikowa, w jej rozwoju rolę odgrywają zarówno przyczyny genetyczne, immunologiczne, jak i środowiskowe.[^[1]]

Wśród czynników genetycznych zwiększających ryzyko zachorowania można wymienić geny podatności na AZS. Mutacje w niektórych genach mogą zaburzać prawidłowy rozwój bariery naskórkowej i w efekcie powodować prawie połowę przypadków tej choroby. Na podkreślenie zasługuje także historia rodzinna – jeśli w rodzinie występuje wyprysk, astma lub alergiczny katar, zwiększa to ryzyko rozwoju AZS.

Nie bez znaczenia pozostają także czynniki środowiskowe takie jak:

• klimat, pogoda i wilgotność powietrza – suche powietrze może zaostrzać objawy choroby,
• mieszkanie na wsi lub w mieście – mieszkając na wsi ryzyko AZS jest mniejsze; wiąże się to m.in. z większym zanieczyszczeniem miast,
• posiadanie zwierząt – ich obecność we wczesnym życiu dzieci zmniejsza ryzyko rozwoju AZS,
• zanieczyszczenie powietrza,
• kontakt od najmłodszych lat z mikroorganizmami nie wywołującymi chorób,
• twardość wody – im wyższa, tym może powodować większe ryzyko.[^[2]]

Czy atopowe zapalenie skóry jest zaraźliwe?

Atopowe zapalenie skóry nie jest chorobą zakaźną. Nie można się nią zarazić od innej osoby. Należy jednak pamiętać, że ryzyko rozwoju AZS wzrasta 2-3 krotnie, gdy jedno z rodziców choruje oraz nawet 5-krotnie, jeśli oboje rodziców ma atopowe zapalenie skóry.[2]

Jak wygląda atopowe zapalenie skóry?

Głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są suchość i silny świąd. Nasilenie zmian bywa różne – u niektórych pojawiają się tylko małe plamy suchej skóry, a u innych stan zapalny obejmuje całe ciało. Jasna skóra może stać się zaczerwieniona, natomiast ciemniejsza czasem przybiera kolor brązowy, fioletowy lub szary.

Osoby zmagające się z AZS zwykle mają okresy, gdy objawy są mało zauważalne oraz okresy zaostrzenia choroby. Spontaniczne pogorszenia często są wynikiem czynników zaostrzających, które zależnie od osoby obejmują np.:

• mydło i detergenty,
• przegrzanie,
• szorstką odzież,
• stres,
• infekcje skóry,
• łupież zwierzęcy (sierść, ślina),
• roztocza kurzu domowego,
• niektóre pokarmy np. mleko krowie– głównie u niemowląt i małych dzieci,
• pyłki.

W ponad 60% przypadków występuje podwyższone ryzyko rozwoju objawów alergicznych ze strony innych narządów. Mogą rozwinąć się alergia pokarmowa, alergiczny nieżyt nosa lub astma oskrzelowa.[2,^[3],^[4]]

Atopowe zapalenie skóry – leczenie

Celem leczenia AZS jest zmniejszenie objawów świądu i zapalenia skóry oraz zapobieganie pogorszeniom. Istotną kwestią jest odpowiednia profilaktyka, unikanie czynników zaostrzających chorobę oraz ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza. Wśród stosowanych terapii możemy wyróżnić:

• miejscową – leki są stosowane zewnętrznie w miejscu zmian,
• systemową – leki oddziałują na cały organizm,
• fototerapię[5,6].

Profilaktyka

Jeżeli dziecko nie ma jeszcze objawów choroby, ale jest w grupie zwiększonego ryzyka zaleca się, aby karmić je piersią co najmniej 6 miesięcy, unikać ekspozycji na dym tytoniowy i alergeny powietrzopochodne np. roztocza kurzu domowego oraz stosować emolienty.

Przy stwierdzonym AZS celem profilaktyki jest zapobieganie występowaniu i nasilaniu się objawów choroby. Obejmuje ona utrzymanie odpowiedniego nawilżenia skóry, poprzez stosowanie emolientów oraz używanie środków hipoalergicznych do prania, kąpieli czy prysznica. Odpowiednie nawilżenie skóry jest kluczowym elementem zarówno profilaktyki, jak i leczenia AZS.

Emolienty zawierają:

• substancje okluzyjne (np. wazelinę), które zmniejszają utratę wody przez naskórek,
• substancje nawilżające, które wiążą wodę (np. glicerol),
• lipidy (np. kwasy tłuszczowe) uszczelniające barierę naskórkową.

Preparaty te należy stosować 2-3 razy dziennie w ilości minimum 200 g tygodniowo u dzieci i 500 g tygodniowo u dorosłych. Najlepiej nakładać je bezpośrednio po kąpieli, gdy skóra jest dobrze nawilżona. Emolienty występują w różnych postaciach np. kremów, balsamów, spray’ów oraz zamienników mydła, a więc każdy znajdzie odpowiadający mu preparat.[^[5],^[6]]

Leczenie miejscowe

W przypadku uporczywego swędzenia skóry, ulgę przynieść może letnia kąpiel. Ochładza ona i nawilża skórę przed nałożeniem emolientów. W ciężkich przypadkach AZS świąd pomagają ukoić tzw. mokre opatrunki. Metoda ta polega na nakładaniu dwóch warstw opatrunków. Na skórę posmarowaną emolientem bądź odpowiednim lekiem, nakłada się zwilżony opatrunek i przykrywa się suchym.

Lekami stosowanymi w miejscowej terapii AZS są glikokortykosteroidy oraz niesteroidowe środki immunomodulujące. Aby leczenie było skuteczne i bezpieczne należy stosować się do zaleceń lekarza, który dobierze glikokortykosteroid w odpowiedniej do wieku i objawów dawce. Lekarz wytłumaczy też, jak często należy stosować preparat. Częstsze bądź rzadsze niż wskazane użytkowanie leków może być przyczyną niepowodzenia terapii i wystąpienia działań niepożądanych.[5,6]

Fototerapia

Odpowiednie dawki promieniowania UV są skuteczne w leczeniu umiarkowanego i ciężkiego atopowego zapalenia skóry u dorosłych i młodzieży. Fototerapia może być jedyną terapią, bądź być uzupełnieniem innych. Zwykle podaje się ją 2-3 razy w tygodniu w gabinecie lekarskim, albo w domu z zaleconego przez specjalistę urządzenia.[5,6]

Leczenie systemowe

U pacjentów z ciężkim atopowym zapaleniem skóry oraz przy braku skuteczności leczenia miejscowego czy fototerapii, konieczne jest zastosowanie leczenia systemowego. Wśród zalecanych leków można wymienić:

• doustne glikokortykosteroidy,
• leki immunosupresyjne, czyli takie które będę tłumić odpowiedź układu immunologicznego, tym samym zmniejszając objawy choroby,
• leki biologiczne, które wiążą się z odpowiednimi białkami w organizmie, wpływając na odpowiedź immunologiczną,
• leki przeciwhistaminowe – mogą być stosowane jako leczenie wspomagające w celu łagodzenia świądu i działania uspokajającego w przypadku zaburzeń snu spowodowanym uporczywym swędzeniem.

Niektóre leki biologiczne oraz immunosupresyjne są dostępne w programach lekowych, co jest znacznym ułatwieniem dla pacjentów.[1,5,6]

Wykaz źródeł

^[1]          Rekomendacja nr 48/2022 z dnia 27 maja 2022r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie oceny leku Oluminat w ramach programu lekowego „Leczenie chorych z ciężką i umiarkowaną postacią atopowego zapalenia skóry” (ICD-10: L20)

^[2]          Weston WL., Howe W.: Atopic dermatitis (eczema): Pathogenesis, clinical manifestations, and diagnosis 2022 [dostęp 06.09.2022]

^[3]          NHS: Overview Atopic eczema. 2019 [dostęp 06.09.2022]

^[4]          Nowicki RJ. et al.: Leki biologiczne w terapii atopowego zapalenia skóry – rekomendacje Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny rodzinnej, Przeg Dermatol 2020, 107, 409-423

^[5]          Nowicki RJ. et al.: Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne PTD, PTA, PTP otaz PTMR. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia. Przegl Dermatol 2019, 106, 354-371.

^[6]          Howe W.: Treatment od atopic dermatitis (eczema). UpToDate. 2022 [dostęp 06.09.2022]

Pierwsze miesiące są dla świeżo upieczonych rodziców pełne emocji. Czują radość z narodzin dziecka, ale jednocześnie mogą pojawić się zmartwiania, kiedy maluszek choruje. Czy wiesz jakie są objawy infekcji u noworodków?

Infekcja u noworodka – objawy, kiedy do lekarza?

Rodzice powinni obserwować każdą zmianę w zachowaniu swojego maluszka. Objawem, który zwykle martwi opiekunów jest gorączka. Może ona być symptomem wielu dolegliwości.

W przypadku niemowlęcia powyżej trzeciego miesiąca życia, jeżeli nie ma podwyższonej temperatury, problemów z karmieniem czy snem, wizyta u lekarza nie jest konieczna. U noworodków poniżej tego wieku zaleca się, aby skonsultować z lekarzem nawet niegroźną infekcję, jak np. katar.

Bezwzględnie należy udać się do lekarza, jeśli u Twojej pociechy wystąpi choćby jeden z poniższych objawów:

• blada, popielata lub sina skóra,
• brak reakcji dziecka np. na dotyk,
• płacz inny niż zwykle (słaby o wysokim tonie),
• nieprawidłowy, przyspieszony oddech,
• gorączka powyżej 38˚C  bądź temperatura poniżej 36˚C (rekomendowaną metodą pomiaru temperatury u noworodków jest umieszczenie termometru elektronicznego bądź ciekłokrystalicznego pod pachą),
• nieblednąca wysypka,
• zdrętwienie szyi,
• drgawki,
• wypukłe ciemiączko,
• biegunka z odwodnieniem,
• częste, silne wymioty oraz wymioty żółciowe (zielone lub żółto-zielone).

Tych objawów nie należy lekceważyć, gdyż mogą być sygnałem poważnych chorób zagrażających życiu. Gorączka występuje powszechnie podczas infekcji, jednak prawidłowa temperatura czy zbyt niska nie wyklucza niebezpiecznego zakażenia.[^[1],^[2],^[3]]

Infekcje wirusowe

Noworodek może zarazić się wirusem od mamy podczas porodu oraz już po urodzeniu od personelu szpitala czy członków rodziny. Zakażenie wirusami jest częstsze u noworodków niż u starszych niemowląt, częściowo z powodu słabszej odporności. Wśród chorób wirusowych można wymienić:

1. Grypę – charakteryzuje się gorączką i objawami zakażenia górnych dróg oddechowych np. kaszlem.
2. Zapalenie oskrzelików wywołane m.in. wirusem RSV – może powodować bezdech i świszczący oddech.
3. Infekcję SARS-CoV-2 – może doprowadzić do ciężkiej niewydolności oddechowej z gorączką i kaszlem.

Szczególnie niebezpieczne są wirusy:

1. Opryszczki pospolitej (HSV) – może być przyczyną zagrażającego życiu zakażenia ośrodkowego układu nerwowego.
2. Enterowirus i parechowirus – mogą powodować zapalenie opon mózgowych czy mięśnia sercowego.
3. 3.      Cytomegalii (CMV) – u wcześniaków i noworodków z bardzo niską masą urodzeniową może wywołać zespół podobny do sepsy, zapalenie płuc, czy wątroby i jelit.[^[4]]

Infekcje bakteryjne

Dzieci są narażone również na infekcje bakteryjne. Rozwinąć może się sepsa, bez towarzyszących infekcji lub z takimi jak:

• zakażenia układu moczowego (ZUM),
• bakteremia (zakażenie krwi bakteriami),
• zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie płuc,
• zapalenie pępka,
• zapalenie sutka,
• ropień skóry.

Sepsa, nazywana też posocznicą, jest gwałtowną reakcją organizmu na zakażenie. Występuje gorączka, dreszcze, przyspieszona akcja serca, osłabienie, przyspieszony oddech, bóle mięśni, zasinienie i zaburzenia świadomości.  Stan ten zagraża życiu, ponieważ prowadzi do niewydolności wielu narządów.[4]

Ile trwa infekcja?

Przeziębienie u noworodka trwa nawet 10-14 dni. Czas leczenia poważnej infekcji będzie zależał od stanu dziecka i wyników badań krwi. Niektóre noworodki mogą potrzebować dłuższego czasu na wyzdrowienie. 

Jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju infekcji u noworodka?

Niektóre noworodki są bardziej narażone na rozwój infekcji niż inne. Wśród czynników, które zwiększają ryzyko znajdują się:

• przedwczesne narodziny,
• infekcja krwi, moczu lub kanału rodnego u matki przed porodem,
• gorączka u matki podczas porodu,
• poprzednio urodzone przez matkę dziecko miało infekcję,
• przedwczesne pęknięcie błon płodowych.[7]

Jak leczyć infekcję u noworodka?

Podczas infekcji u noworodka może pojawić się katar. Czasem wydzielina z nosa pozostaje niezauważona, dopóki nie stanie się zabarwiona i gęsta. Z katarem można poradzić sobie domowymi metodami. W jaki sposób?

1. Dbając o świeże powietrze w otoczeniu dziecka. Warto chodzić na spacery i wietrzyć pokój dziecka. Powietrze powinno być wilgotne i nieco chłodniejsze. Można to osiągnąć, stosując nawilżacze powietrza z chłodną mgiełką.
2. Robiąc inhalację. Najlepszy do tego celu będzie roztwór soli fizjologicznej. Taki aerozol nawilży drogi oddechowe.
3. Stosując aspiratory. Noworodek nie potrafi sam wydmuchać nosa, więc potrzebuje do tego pomocy. Możemy wybierać spośród różnych produktów – odciągacze do kataru na wdech rodzica, odsysacze podłączane do odkurzacza oraz odciągacze elektryczne. Farmaceuta w aptece pomoże wybrać najbardziej odpowiedni do Waszych potrzeb.       

W przypadku niektórych zakażeń konieczne będzie zastosowanie leków przeciwwirusowych lub antybiotyków, gdy chorobę spowodowały bakterie. Lekarz dobierze odpowiedni lek i jego dawkę dostosowaną do wieku i masy dziecka. Terapia zwykle trwa od 2 do 7 dni, czasem może być dłuższa. Należy wspomnieć, że antybiotyki nie zawsze są koniecznością. Podaje się je tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione.[^[5],^[6]]

Karmienie piersią podczas infekcji noworodka

Jeśli noworodek czuje się wystarczająco dobrze, nie ma przeciwskazań do karmienia piersią, a wręcz jest to zalecane. Poprzez pokarm uzyskuje od mamy przeciwciała, które wzmacniają odporność. Jeśli dziecko nie jest w stanie ssać piersi, istnieje opcja podawania mleka matki poprzez sondę nosowo-żołądkową.[^[7]]

Wykaz źródeł

^[1]          Gorączka u dzieci – rekomendacje postępowania w praktyce podstawowej opieki zdrowotnej – KOMPAS GORĄCZKA. Rekomendacje opracowane przez ekspertów: Polskiego Towarzystwa Pneumologii Dziecięcej, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Farmacji Klinicznej i Terapii. Family Medicine & Primary Care Review 2021; 23(1)

^[2]          NICE Guidance: Neonatal infection: antibiotics for prevention and treatment. 2021

^[3]          NICE Guidance: Postnatal care. 2021

^[4]          R. Scarfone, Ch. S Cho: Ill-appearing infant (younger than 90 days of age): Couses. 2022 [dostęp 25.08.2022]

^[5]          FDA: Should You Give Kids Medicine for Coughs and Colds? 2021

^[6]          H. F. Smitherman, Ch. G. Macias: The febrile neonate (28 days of age or younger): Outpatient evalutation and initial management [dostęp 25.08.2022]

^[7]          Infection in newborns. Information for patients and carers. NHS [dostęp 26.08.2022]

Nowy specjalista w poradni ortopedycznej: lek. med. Jacek RYCOMBEL – Specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu.