Pierwsze miesiące są dla świeżo upieczonych rodziców pełne emocji. Czują radość z narodzin dziecka, ale jednocześnie mogą pojawić się zmartwiania, kiedy maluszek choruje. Czy wiesz jakie są objawy infekcji u noworodków?

Infekcja u noworodka – objawy, kiedy do lekarza?

Rodzice powinni obserwować każdą zmianę w zachowaniu swojego maluszka. Objawem, który zwykle martwi opiekunów jest gorączka. Może ona być symptomem wielu dolegliwości.

W przypadku niemowlęcia powyżej trzeciego miesiąca życia, jeżeli nie ma podwyższonej temperatury, problemów z karmieniem czy snem, wizyta u lekarza nie jest konieczna. U noworodków poniżej tego wieku zaleca się, aby skonsultować z lekarzem nawet niegroźną infekcję, jak np. katar.

Bezwzględnie należy udać się do lekarza, jeśli u Twojej pociechy wystąpi choćby jeden z poniższych objawów:

• blada, popielata lub sina skóra,
• brak reakcji dziecka np. na dotyk,
• płacz inny niż zwykle (słaby o wysokim tonie),
• nieprawidłowy, przyspieszony oddech,
• gorączka powyżej 38˚C  bądź temperatura poniżej 36˚C (rekomendowaną metodą pomiaru temperatury u noworodków jest umieszczenie termometru elektronicznego bądź ciekłokrystalicznego pod pachą),
• nieblednąca wysypka,
• zdrętwienie szyi,
• drgawki,
• wypukłe ciemiączko,
• biegunka z odwodnieniem,
• częste, silne wymioty oraz wymioty żółciowe (zielone lub żółto-zielone).

Tych objawów nie należy lekceważyć, gdyż mogą być sygnałem poważnych chorób zagrażających życiu. Gorączka występuje powszechnie podczas infekcji, jednak prawidłowa temperatura czy zbyt niska nie wyklucza niebezpiecznego zakażenia.[^[1],^[2],^[3]]

Infekcje wirusowe

Noworodek może zarazić się wirusem od mamy podczas porodu oraz już po urodzeniu od personelu szpitala czy członków rodziny. Zakażenie wirusami jest częstsze u noworodków niż u starszych niemowląt, częściowo z powodu słabszej odporności. Wśród chorób wirusowych można wymienić:

1. Grypę – charakteryzuje się gorączką i objawami zakażenia górnych dróg oddechowych np. kaszlem.
2. Zapalenie oskrzelików wywołane m.in. wirusem RSV – może powodować bezdech i świszczący oddech.
3. Infekcję SARS-CoV-2 – może doprowadzić do ciężkiej niewydolności oddechowej z gorączką i kaszlem.

Szczególnie niebezpieczne są wirusy:

1. Opryszczki pospolitej (HSV) – może być przyczyną zagrażającego życiu zakażenia ośrodkowego układu nerwowego.
2. Enterowirus i parechowirus – mogą powodować zapalenie opon mózgowych czy mięśnia sercowego.
3. 3.      Cytomegalii (CMV) – u wcześniaków i noworodków z bardzo niską masą urodzeniową może wywołać zespół podobny do sepsy, zapalenie płuc, czy wątroby i jelit.[^[4]]

Infekcje bakteryjne

Dzieci są narażone również na infekcje bakteryjne. Rozwinąć może się sepsa, bez towarzyszących infekcji lub z takimi jak:

• zakażenia układu moczowego (ZUM),
• bakteremia (zakażenie krwi bakteriami),
• zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie płuc,
• zapalenie pępka,
• zapalenie sutka,
• ropień skóry.

Sepsa, nazywana też posocznicą, jest gwałtowną reakcją organizmu na zakażenie. Występuje gorączka, dreszcze, przyspieszona akcja serca, osłabienie, przyspieszony oddech, bóle mięśni, zasinienie i zaburzenia świadomości.  Stan ten zagraża życiu, ponieważ prowadzi do niewydolności wielu narządów.[4]

Ile trwa infekcja?

Przeziębienie u noworodka trwa nawet 10-14 dni. Czas leczenia poważnej infekcji będzie zależał od stanu dziecka i wyników badań krwi. Niektóre noworodki mogą potrzebować dłuższego czasu na wyzdrowienie. 

Jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju infekcji u noworodka?

Niektóre noworodki są bardziej narażone na rozwój infekcji niż inne. Wśród czynników, które zwiększają ryzyko znajdują się:

• przedwczesne narodziny,
• infekcja krwi, moczu lub kanału rodnego u matki przed porodem,
• gorączka u matki podczas porodu,
• poprzednio urodzone przez matkę dziecko miało infekcję,
• przedwczesne pęknięcie błon płodowych.[7]

Jak leczyć infekcję u noworodka?

Podczas infekcji u noworodka może pojawić się katar. Czasem wydzielina z nosa pozostaje niezauważona, dopóki nie stanie się zabarwiona i gęsta. Z katarem można poradzić sobie domowymi metodami. W jaki sposób?

1. Dbając o świeże powietrze w otoczeniu dziecka. Warto chodzić na spacery i wietrzyć pokój dziecka. Powietrze powinno być wilgotne i nieco chłodniejsze. Można to osiągnąć, stosując nawilżacze powietrza z chłodną mgiełką.
2. Robiąc inhalację. Najlepszy do tego celu będzie roztwór soli fizjologicznej. Taki aerozol nawilży drogi oddechowe.
3. Stosując aspiratory. Noworodek nie potrafi sam wydmuchać nosa, więc potrzebuje do tego pomocy. Możemy wybierać spośród różnych produktów – odciągacze do kataru na wdech rodzica, odsysacze podłączane do odkurzacza oraz odciągacze elektryczne. Farmaceuta w aptece pomoże wybrać najbardziej odpowiedni do Waszych potrzeb.       

W przypadku niektórych zakażeń konieczne będzie zastosowanie leków przeciwwirusowych lub antybiotyków, gdy chorobę spowodowały bakterie. Lekarz dobierze odpowiedni lek i jego dawkę dostosowaną do wieku i masy dziecka. Terapia zwykle trwa od 2 do 7 dni, czasem może być dłuższa. Należy wspomnieć, że antybiotyki nie zawsze są koniecznością. Podaje się je tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione.[^[5],^[6]]

Karmienie piersią podczas infekcji noworodka

Jeśli noworodek czuje się wystarczająco dobrze, nie ma przeciwskazań do karmienia piersią, a wręcz jest to zalecane. Poprzez pokarm uzyskuje od mamy przeciwciała, które wzmacniają odporność. Jeśli dziecko nie jest w stanie ssać piersi, istnieje opcja podawania mleka matki poprzez sondę nosowo-żołądkową.[^[7]]

Wykaz źródeł

^[1]          Gorączka u dzieci – rekomendacje postępowania w praktyce podstawowej opieki zdrowotnej – KOMPAS GORĄCZKA. Rekomendacje opracowane przez ekspertów: Polskiego Towarzystwa Pneumologii Dziecięcej, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Farmacji Klinicznej i Terapii. Family Medicine & Primary Care Review 2021; 23(1)

^[2]          NICE Guidance: Neonatal infection: antibiotics for prevention and treatment. 2021

^[3]          NICE Guidance: Postnatal care. 2021

^[4]          R. Scarfone, Ch. S Cho: Ill-appearing infant (younger than 90 days of age): Couses. 2022 [dostęp 25.08.2022]

^[5]          FDA: Should You Give Kids Medicine for Coughs and Colds? 2021

^[6]          H. F. Smitherman, Ch. G. Macias: The febrile neonate (28 days of age or younger): Outpatient evalutation and initial management [dostęp 25.08.2022]

^[7]          Infection in newborns. Information for patients and carers. NHS [dostęp 26.08.2022]

Nowy specjalista w poradni ortopedycznej: lek. med. Jacek RYCOMBEL – Specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu.

Osteopatia zyskuje coraz większą popularność wśród pacjentów. Ma ona swoją filozofię oraz określone metody działania. Badania wskazują, że może być skuteczna w leczeniu chorób układu mięśniowo-szkieletowego. W jaki sposób i przy jakich schorzeniach może pomóc osteopata?[^[1]]

Czym zajmuje się osteopata?

Osteopatia, zwana inaczej medycyną osteopatyczną, zajmuje się diagnozą, leczeniem i zapobieganiem problemom zdrowotnym, poprzez pracę z mięśniami i stawami. Kładzie nacisk na holistyczne podejście do człowieka – skupia się na pacjencie jako całości, a nie jedynie na chorobie. Podkreśla związek ciała i umysłu oraz to, że wszystkie układy w naszym ciele są ze sobą powiązane, a także posiadają własną samoregulację i możliwość samolecznia. Osteopaci stosują manulane techniki terapeutyczne w celu poprawy funkcji fizjologicznych i homeostazy, czyli równowagi organizmu, która została naruszona.[^[2],^[3]]

Osteopata, a fizjoterapeuta

Fizjoterapia jest dziedziną angażującą czynnie pacjenta. Wykorzystuje m.in. ćwiczenia, które należy wykonywać również w domu. Zabiegi manualne zwykle są uzupełnieniem terapii. To co odróżnia osteopatię od fizjoterapii, to holistyczność opieki wynikająca z założeń osteopatii. Uwaga terapeuty skupia się nie tylko na chorym miejscu, ale także  na układach z nim połączonymi anatomicznie, fizjologicznie bądź funkcjonalnie.

Bardzo istotne jest, aby zwrócić uwagę czy osteopata, do którego się udajemy ma odpowiednie kwalifikacje. W Polsce osteopatą może zostać osoba posiadająca już wykształcenie medyczne – fizjoterapeuta bądź lekarz. Muszą oni dodatkowo ukończyć 3 letnie studia podyplomowe z medycyny osteopatycznej albo kurs osteopatii trwający 5 lat. W obu przypadkach absolwenci otrzymują Dyplom Osteopaty. Mimo wspomnianych wymagań, niestety istnieje ryzyko spotkania niewykwalifikowanej osoby, która bezpodstawnie posługuje się tym tytułem, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.[^[4],^[5]]

Co leczy osteopata?

Wizyta u osteopaty jest pomocna w przypadku problemów takich jak:

• ból dolnej części pleców,
• ból szyi,
• ból barku i łokcia,
• artretyzm,
• problemy z miednicą, biodrami i nogami,
• kontuzje,
• bóle mięśni i stawów związane z prowadzeniem samochodu, pracą lub ciążą (będąc w ciąży należy skonsultować się najpierw z lekarzem bądź położną),
• choroba zwyrodnieniowa stawów.

Istnieją ograniczone dowody, że osteopatia może być również skuteczna przy leczeniu stanów takich jak:

• astma,
• ból miesiączkowy,
• zaburzenia trawienia,
• depresja,
• kolki niemowlęce,
• choroba skroniowo-żuchwowa,
• skolioza,
• wysiękowe zapalenie ucha środkowego.[3]

Jak wygląda wizyta i proces leczenia?

Przed wizytą zaleca się, aby unikać obfitych posiłków przez kilka godzin, gdyż niektóre zabiegi wykonywane są w pozycji na brzuchu. Nie należy spożywać alkoholu, ani leków obniżających koncentrację – niezwykle istotny jest kontakt pacjenta z terapeutą.

Na początku wizyty osteopata przeprowadza wywiad medyczny. Pyta o objawy, ogólny stan zdrowia oraz inne otrzymywane terapie. Zapoznaje się z wynikami dotychczasowych badań, m.in. RTG.  Następnie, po zdjęciu przez pacjenta części ubrań, bada rękoma bolące miejsca, aby ocenić czy może pomóc w leczeniu i zaproponować odpowiedni schemat. Pacjent może być poproszony o wykonanie różnych ruchów, by móc w pełni zidentyfikować dysfunkcje.

Techniki stosowane przez osteopatów mają za zadanie zmniejszyć ból, poprawić zakres ruchu oraz zwiększyć przepływ krwi. Wśród nich można wymienić:

1. Masaż rozluźniający tkanki.
2. Rozciąganie sztywnych stawów.
3. Artykulację – zestaw kontrolowanych ruchów stawów w pełnym ich zakresie.
4. Pchnięcia z dużą prędkością – krótkie, ostre ruchy kręgosłupa, które zwykle powodują dźwięk przypominający „strzelanie” kośćmi.

Efektem tych działań, będzie przywrócenie naturalnej ruchomości tkankom, co wspomaga proces samoregeneracji organizmu. Terapia odbywa się bez stosowania środków farmakologicznych. Osteopaci przypominają również podczas wizyt, o zdrowym stylu życia, prawidłowym odżywianiu oraz właściwej higienie pracy.[^[6]]

Po jakim czasie można spodziewać się efektów?

Długość terapii zależy od stanu pacjenta i jest dobierana indywidualnie. Niektóre zaburzenia będą wymagały dłuższego czasu. Nie bez znaczenia jest także wiek pacjenta. Z biegiem lat maleją zdolności samonaprawcze organizmu. Zmianę można odczuwać już po 2-3 zabiegach.[^[7]]

Przeciwskazania do wizyty u osteopaty

Techniki osteopatyczne są odpowiednie dla osób w różnym wieku – zarówno dla niemowląt jak i osób starszych. Jednak, jak każda terapia, osteopatia również ma pewne przeciwwskazania. Wśród najważniejszych znajdują się:

• pierwszy trymestr ciąży,
• poważna choroba psychiczna,
• Zesztywniające Zapalenie Stawów Kręgosłupa, Reumatoidalne Zapalenie Stawów,
• brak zgody pacjenta,
• naglące stany wymagające pilnej pomocy lekarskiej (np. niewydolność krążeniowo-oddechowa, bardzo wysokie ciśnienie tętnicze krwi).[^[8]]

Wykaz źródeł

^[1]          D. Bagagiolo, D. Rosa, F. Borrelli „Efficacy and safety of osteophatic manipulative tratment: an overview of systemiatic reviews” BMJ Open kwiecień 2022

^[2]          „Benchmarks for training in traditional /complementary and alternative medicine – Benchmarks dor Training in Osteopathy” WHO 2010

^[3]          „Osteopathy Overviev” NHS 2021 [dostęp 22.08.2022r.]

^[4]          „Osteopatia jako terapia uzupełniająca w SMA – wywiad” Polskie Towarzystwo Chorób Nerwowo-Mięśniowych [dostęp 22.08.2022r.]

^[5]          „Informacja o zawodzie – osteopata” Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, Warszawa 2018

^[6]          „Osteopathy How it’s performer” NHS 2021 [dostęp 22.08.2022r.]

^[7]          „About Osteopathy Treatment FAQs” Osteopathy Australia [dostęp 22.08.2022r.]

^[8]          P. Godek „Wprowadzenie do Osteopatii”, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, 3/2010

Seniorzy są szczególną grupą pacjentów. Wraz z wiekiem rośnie liczba problemów zdrowotnych, w tym związanych z ciśnieniem. Kiedy ciśnienie tętnicze nie jest prawidłowe i jak postępować w takich sytuacjach?

Kiedy ciśnienie krwi jest zbyt wysokie?

Podczas mierzenia ciśnienia widzimy na ciśnieniomierzu dwie wartości: ciśnienie skurczowe (pierwsza liczba) oraz ciśnienie rozkurczowe (druga liczba). O nadciśnieniu mówimy kiedy ciśnienie skurczowe jest równe lub wyższe niż 140, a rozkurczowe równe lub wyższe niż 80.[^[1]] Wraz z wiekiem wartości konieczne do rozpoznania nadciśnienia nie ulegają zmianie.[^[2]] Przy czym diagnozy nie stawia się na podstawie jednego pomiaru wykonanego w domu. Lekarz wylicza średnie wartości ciśnienia tętniczego, z co najmniej 2 pomiarów wykonanych na co najmniej 2 różnych wizytach i dopiero wtedy może postawić rozpoznanie.[^[3]]

Kiedy rozpoczyna się przyjmowanie leków na nadciśnienie?

U osób między 65. a 80. rokiem życia lekarz może podjąć decyzję o przepisaniu leków, gdy ciśnienie jest wyższe niż 140/90. W przypadku pacjentów powyżej 80 roku życia leczenie zazwyczaj rozpoczyna się, jeżeli wyniki przekraczają 160/90. Oczywiście, gdy pacjent skończy 80 lat i wcześniej przyjmował leki to nie należy ich odstawiać samodzielnie.[3]

Jakie wartości ciśnienia są poprawne dla starszej osoby z nadciśnieniem?

Jeśli osoba w wieku 65-80 lat ma zdiagnozowane nadciśnienie tętnicze i przyjmuje z tego powodu leki to prawidłowymi wartościami dla takiej osoby są:

• dla ciśnienia skurczowego: 130-139mmHg,
• dla ciśnienia rozkurczowego: nie mniej niż 70mmHg i nie więcej niż 80mmHg.[^[4]]

Dla osób po 80 roku życia wartości ciśnienia skurczowego mogą być nieco wyższe, jednak nie powyżej 150mmHg. Zakres dla ciśnienia rozkurczowego pozostaje bez zmian.[3]

Kiedy ciśnienie krwi jest za niskie?

Zbyt niskie ciśnienie krwi to tzw. hipotensja. Mówimy o niej kiedy ciśnienie jest niższe niż 90/60mmHg.[^[5]] Co istotne, wartość ciśnienia zmienia się w ciągu doby. W nocy ciśnienie krwi jest niższe niż w ciągu dnia i to naturalne.[^[6]]

Objawy wzrostu ciśnienia krwi

Pacjent nie zawsze odczuwa objawy wzrostu ciśnienia tętniczego. Z tego powodu jego regularne monitorowanie przy użyciu ciśnieniomierza jest bardzo ważne. W szczególności u osób ze zdiagnozowanym już nadciśnieniem tętniczym. Kiedy dojdzie do wysokiego skoku ciśnienia mogą się pojawić m.in.:

• bóle głowy,
• zmęczenie,
• zaburzenia widzenia,
• krwawienia z nosa,
• problemy z oddychaniem,
• nieregularne bicie serca.[^[7]]

Objawy spadku ciśnienia krwi

Spadek ciśnienia krwi nie zawsze daje objawy. Jednak czasami mogą się pojawić następujące symptomy:

• zawroty głowy,
• zaburzenia widzenia,
• uczucie osłabienia,
• omdlenia.[5]

Spadek ciśnienia krwi po wstaniu

Jeżeli w ciągu 3 minut od wstania ciśnienie skurczowe spada o minimum 20 mmHg lub rozkurczowe o co najmniej 10 mmHg mówimy o tzw. hipotonii ortostatycznej. Ryzyko jej występowania rośnie wraz z wiekiem, dlatego problem ten dotyka głównie osób starszych.[^[8]]

Objawy spadku ciśnienia podczas wstawania

U części pacjentów hipotensja ortostatyczna może przebiegać bez objawów. Osoby, u których występują symptomy, mogą odczuwać zaraz po pionizacji ciała:

• zmęczenie,
• zawroty głowy,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia świadomości.

W niektórych przypadkach może nawet dojść do omdlenia.[8]

Kiedy zwiększa się ryzyko spadku ciśnienia podczas wstawania?

Hipotonia ortostatyczna pojawia się częściej:

• w gorących pomieszczeniach,
• po spożyciu większego posiłku.

Dlatego w miarę możliwości powinno się unikać tych czynników. Kiedy jest to niemożliwe, w takich warunkach należy wstawać wyjątkowo ostrożnie.[^[9]]

Sposoby na unikanie spadku ciśnienia w czasie pionizacji

U osób z problemem hipotonii ortostatycznej należy unikać gwałtownego wstawania. Kiedy osoba leżąca chce wstać należy:

1. Przyjąć pozycję siedzącą.
2. Poczekać kilka minut w pozycji siedzącej.
3. Powoli wstać, najlepiej z podparciem.

Ponadto w celu zmniejszenia objawów hipotonii ortostatycznej poleca się siadanie ze skrzyżowanymi nogami. Oczywiście, jeśli starszy pacjent jest w stanie to wykonać.[9]

Domowe sposoby na niskie ciśnienie krwi

Niektóre osoby mają stale niskie ciśnienie tętnicze. Część z nich nie odczuwa z tego powodu żadnych dolegliwości. Jeżeli niedociśnienie nie daje objawów, nie ma potrzeby jego leczenia. Pacjenci, którzy odczuwają jego skutki powinni:

• unikać dużych posiłków,
• unikać spożywania alkoholu,
• pić dużo płynów (2-3 litry na dobę).[9]

Zapobieganie wzrostom ciśnienia krwi

Jeśli pacjent ma zdiagnozowane nadciśnienie tętnicze i lekarz zlecił przyjmowanie leków obniżających ciśnienie, to stosowanie ich zgodnie z zaleceniami jest kluczowe. Poza leczeniem, bardzo ważne jest utrzymanie zdrowego stylu życia. Pomaga ono w obniżaniu ciśnienia krwi czy też w jego kontroli. Wśród zmian, jakie warto wprowadzić, należy wymienić:

• redukcję masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością,
• ograniczenie spożywania soli do 5 g dziennie,
• utrzymanie diety zapewniających dostarczanie wszystkich potrzebnych substancji odżywczych,
• wysiłek fizyczny dostosowany do możliwości,
• ograniczenie spożywania alkoholu,
• rzucenie papierosów.

Palenie papierosów ma szczególne znaczenie w zwiększaniu ryzyka wystąpienia groźnych powikłań po nadciśnieniu tętniczym, takich jak np. udaru czy zawału serca.[2]

Jak obniżyć ciśnienie krwi w domu?

Pierwszym postępowaniem w przypadku wzrostu ciśnienia krwi jest 30 minutowy odpoczynek. Pacjent może przebywać w pozycji leżącej lub siedzącej. Lekarz może przepisać też leki, których pacjent nie przyjmuje codziennie, a jedynie w sytuacjach dużego skoku ciśnienia. Jeżeli pacjent takie posiada, powinien się stosować do zaleceń lekarskich.[^[10]]

Wzrost ciśnienia krwi – kiedy szukać pomocy lekarskiej?

Kiedy ciśnienie krwi wzrośnie powyżej 180/120mmHg należy pilnie skonsultować się z lekarzem. Medyk musi ocenić, czy przy tej sytuacji nie doszło do uszkodzenia ważnych narządów. Dalsze postępowanie będzie zależeć od występujących chorób, objawów, przyjmowanych leków.[10]

Wykaz źródeł

^[1]          Walczak-Gałęzewska M. et al.: Dwudziestoczterogodzinny pomiar ciśnienia tętniczego – przydatne narzędzie w codziennej praktyce klinicznej. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2015, 6(1)

^[2]          Grodzicki T. et al.: Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym w wieku podeszłym. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego. 2013

^[3]          Adamczak M. et al.: Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym – 2019 rok. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. 2019

^[4]          Williams B. et al.: Wytyczne ESC/ESH dotyczące postępowania w nadciśnieniu tętniczym (2018). Nadciśnienie tętnicze w praktyce. 2018, 4(2)

^[5]          NHS: Low blood pressure (hypotension). 2020 [Dostęp: 11.08.22]

^[6]          Morris C.J. et al.: Day/Night Variability in Blood Pressure: Influence of Posture and Physical Activity. American Journal of Hypertension. 2013, 26(6).

^[7]          WebMD: Symptoms of High Blood Pressure. 2020. [Dostęp: 11.08.22]

^[8]          Joseph A. et al.: Orthostatic hypotension: A review. Nephrol Ther. 2017. 13, Suppl 1, S55-S67.

^[9]          Głuszek J., Kosicka T. Przewlekłe niedociśnienie – leczyć czy nie leczyć? Kardiologia po Dyplomie. 2012. 12

^[10]         Pręgowska-Chwała B. et al.: Nagły wzrost ciśnienia tętniczego – jak skutecznie pomóc i jak nie zaszkodzić? Stany Nagłe po Dyplomie. 2018. 01

Osteopatia pediatryczna jest to szeroka dziedzina medycyny, zajmująca się diagnostyką i terapią noworodków i niemowląt.

Współpraca osteopaty z pediatrą i położną odgrywa kluczową rolę w leczeniu poszczególnych dolegliwości występujących u dzieci, takich jak:

– refluks żołądkowo-przełykowy;

– zaparcia, kolki, biegunki;

– kręcz szyi;

– niedrożność kanalika łzowego;

– zapalenie ucha środkowego;

– dysfunkcje logopedyczne;

– asymetria głowy (plagiocefalie) i tułowia;

– wzmożone napięcie mięśniowe;

– dysfunkcje ssania i połykania;

– astmy oskrzelowe;

– nietolerancje pokarmowe.

Po przeprowadzeniu szczegółowego badania diagnostycznego oraz wywiadu z rodzicami, osteopata przy pomocy technik manualnych, ma możliwość wspomagania procesów fizjologicznych w ciele małego pacjenta. Dzięki pracy nad napięciami, terapeuta pobudza pracę poszczególnych układów. Przebieg terapii jest bezbolesny dla dziecka. W zależności od stopnia dolegliwości, efekty technik osteopatycznych są niejednokrotnie zauważalne już po pierwszej wizycie.

Centrum Rehabilitacji Leczniczej Przychodni Bocheńskiej

Omdlenie to czasowa utrata przytomności. Zazwyczaj trwa krótko i samo przemija. Jakie są przyczyny omdleń i w jaki sposób pomóc osobie, która chwilowo straciła przytomność? Czy omdlenie jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia? Czy to powód do kontaktu z kardiologiem?

Czym jest spowodowane omdlenie?

Do omdlenia dochodzi z powodu niewystarczającego przepływu krwi przez mózg. Omdlenie cechuje się szybkim początkiem, krótkim czasem trwania oraz samoistnym powrotem do przytomności. Czasami chwilową utratę przytomności poprzedza tzw. stan przedomdleniowy. Osoba w takim stanie może mieć:

• zawroty głowy,
• nudności,
• zaburzenia widzenia,
• problemy ze słuchem,
• kołatanie serca.[^[1]]

Przyczyny omdlenia

Powody omdlenia są różne. Może ono wynikać z:

• zbyt szybkiego wstania,
• niewystarczającego nawodnienia lub odżywienia organizmu,
• wysokiej temperatury otoczenia,
• problemów z sercem i układem krążenia,
• zbyt dużej ilości alkoholu lub innych używek,
• stresu.[^[2]]

Omdlenie odruchowe

Omdlenia odruchowe zależą od mechanizmów nerwowych. Mogą być one m.in. wazowagalne. Są najczęstszą przyczyną omdleń u dzieci. Do zdarzenia może dojść wskutek stania lub stresu. Istnieją też pewne sytuacje, w których częściej dochodzi do omdleń, np. po wysiłku fizycznym, w trakcie kaszlu, połykania, oddawania moczu. Zazwyczaj poprzedzają je objawy takie jak zawroty głowy, pogorszenie widzenia, bladość.[^[3],^[4]]

Omdlenie ortostatyczne

Przyczyną omdlenia ortostatycznego jest spadek ciśnienia krwi. Dzieje się tak np. w trakcie zmiany pozycji z leżącej lub siedzącej na stojącą. Reakcja na spadek ciśnienia może być natychmiastowa alub opóźniona. Ta druga opcja częściej zdarza się u osób starszych. Po kilku minutach od wstania następuje utrata przytomności. Jest to niebezpieczne, ponieważ osoba taka nie jest przygotowana na upadek.

Istnieją pewne czynniki zwiększające ryzyko hipotonii ortostatycznej, czyli nagłych spadków ciśnienia wskutek zmiany pozycji, na przykład:

• niektóre leki (moczopędne, rozszerzające naczynia),
• krwawienie,
• biegunka, wymioty,
• niektóre schorzenia (m.in. cukrzyca, niewydolność nerek).[3,4]

Omdlenie kardiogenne

Omdlenia kardiogenne związane są z zaburzeniami rytmu lub innymi chorobami serca.[3]

Kiedy udać się do lekarza?

Chociaż większość omdleń nie jest bezpośrednim zagrożeniem życia, każda chwilowa utrata przytomności powinna zostać skonsultowana z lekarzem. Na podstawie wywiadu będzie on mógł określić przyczynę omdlenia. Może też zlecić odpowiednie testy, które pomogą w diagnozie i wykluczą m.in. choroby serca.[2,3]

Nie każda chwilowa utrata przytomności oznacza omdlenie. Czasami za przemijającą utratą przytomności stoją pewne stany chorobowe, np. niektóre rodzaje padaczek. Dlatego tak ważne jest znalezienie genezy problemu i jeżeli to konieczne, wdrożenie odpowiedniego leczenia.[3]

Testy diagnostyczne

W zależności od okoliczności utraty przytomności lekarz może skierować pacjenta na przykład na:

1. EKG, czyli elektrokardiogram. To bezbolesne badanie, w trakcie którego umieszcza się na ciele pacjenta elektrody i za ich pomocą bada się pracę serca.
2. Badanie wysiłkowe, czyli formę badania EKG, w trakcie którego pacjent ma podłączone elektrody, ale jednocześnie cały czas pozostaje w ruchu, np. będąc na bieżni lub rowerze stacjonarnym.
3. Holter EKG, który pozwala rejestrować pracę serca przez dłuższy czas. Pacjentowi podłącza się elektrody, które są połączone z niewielkim urządzeniem rejestrującym. Po podłączeniu, pacjent wraca do domu i może wykonywać wszystkie codzienne czynności. W tym czasie Holter EKG cały czas rejestruje akcję serca.
4. USG serca (echo serca, echokardiogram), czyli rodzaj badania obrazowego. Pozwala zobaczyć struktury wewnętrzne organizmu.[1,3]

Podstawowym badaniem w diagnostyce omdleń jest także pomiar ciśnienia tętniczego. Wykonuje się go w pozycji leżącej i stojącej. Pomocne może być także badanie krwi, np. hematokryt (wskaźnik określający stosunek czerwonych krwinek do krwi pełnej), stężenie hemoglobiny. Jeżeli podejrzewa się hipoksję, czyli niedotlenie organizmu bada się także wysycenie krwi tętniczej tlenem.[3]

Omdlenie – jak udzielić pierwszej pomocy?

Jeżeli czujesz się słabo, towarzyszą Ci objawy charakterystyczne dla stanu przedomdleniowego, połóż się lub usiądź. W razie utraty przytomności zabezpiecza Cię to przed nagłym upadkiem. Jeżeli siadasz, umieść głowę między kolanami. Poinformuj kogoś z otoczenia, że nie czujesz się zbyt dobrze i poproś go o pozostanie z Tobą przez chwilę.

Jeżeli jesteś świadkiem zdarzenia, że ktoś traci lub stracił przytomność, udziel mu pierwszej pomocy.

1. Jeśli osoba jest przytomna, poproś aby się położyła. Jeżeli ktoś już zemdlał, połóż go na plecach, a nogi unieś.
2. Sprawdź oddech. W sytuacji, gdy coś utrudnia oddychanie, np. krawat, usuń przyczynę.
3. Upewnij się, że osoba ta ma wystarczający dostęp do świeżego powietrza. Poproś inne osoby, aby odeszły. Jeżeli masz możliwość, otwórz okno. Jeśli doszło do omdlenia w miejscu, w którym oddychanie może być utrudnione (np. sauna), postaraj się wynieść chorego.
4. Po ok. 20 sekundach przytomność powinna wrócić. Poproś poszkodowanego, aby nie wstawał od razu, gdyż może to doprowadzić do powtórnego omdlenia.
5. Gdyby po kilku minutach osoba była dalej nieprzytomna, należy wezwać służby ratownicze i monitorować stan poszkodowanego (drożność dróg oddechowych).[^[5],^[6]]

Podsumowanie

Jeżeli zdarzyło Ci się stracić na chwilę przytomność, nie bagatelizuj objawów. Skonsultuj z lekarzem omdlenie, opisując w jakich warunkach doszło do utraty przytomności, ile mniej więcej ono trwało, czy chorujesz na coś przewlekle oraz czy stosujesz leki na stałe. Większość przypadków to niegroźne, sporadycznie pojawiające się omdlenia, ale warto wykluczyć ryzyko pewnych schorzeń, w tym chorób serca.

Wykaz źródeł

^[1]           Johns Hopkins Medicine: Syncope (Fainting) [dostęp 3.08.2022]

^[2]           NHS: Fainting. 2020 [dostęp 3.08.2022]

^[3]           Wytyczne ESC dotyczące rozpoznawania i leczenia omdleń. 2018

^[4]           Benditt D et al.: Syncope in adults: Epidemiology, pathogenesis, and etiologies. UpToDate. 2022 [dostęp 3.08.2022]

^[5]           MayoClinic: First aid – fainting. 2021 [dostęp 3.08.2022]

^[6]           St. John Ambulance: Fainting. 2021. [dostęp 3.08.2022]

Wyjazd na wakacje z małymi pociechami może stanowić nie lada wyzwanie. Co zabrać na wyjazd z dziećmi do podróżnej apteczki?

Choroba lokomocyjna

Choroba lokomocyjna najczęściej dotyczy dzieci między 2 a 6 rokiem życia. W trakcie jazdy staraj się skupić uwagę dziecka na czymś innym niż podróż, ogranicz jego kontakt ze sprzętem elektronicznym (nie włączaj mu bajki na telefonie). Profilaktycznie możesz zabrać preparaty zawierające w swoim składzie imbir. Większość dostępnych preparatów z imbirem może być podawana od 3 roku życia. Starszym dzieciom (od 6 roku życia) można także podawać preparaty zawierające dimenhydraminę.[[1],[2],[3]]

Ukąszenia

Wakacyjny klimat sprzyja licznym ukąszeniom przez owady, co może powodować u Twojego dziecka dyskomfort. W aptece znajdziesz preparaty mające za zadanie odstraszać insekty (repelenty). Wybierając środek, zwróć uwagę na zalecenie wiekowe. Niektóre substancje nie są wskazane do stosowania przez małe dzieci lub powinny być stosowane w niższych stężeniach. Przykładowo, wiele repelentów zawiera jako składnik aktywny DEET. Dzieci poniżej 2 miesiąca życia nie powinny mieć kontaktu ze stężeniami DEET powyżej 30%. Nakładając produkt na skórę dziecka, unikaj rozpylania na okolicę oczu, ust oraz dłoni (dzieci mają tendencję do wkładania rąk do ust oraz pocierania oczu).

Do apteczki możesz zapakować także środek łagodzący po ukąszeniach, zawierający np. dimetynden lub hydrokortyzon. Obie substancje dostępne są w postaci maści lub żeli do stosowania miejscowego. Preparaty należy nakładać punktowo, nie na duże powierzchnie. W przypadku hydrokortyzonu należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą stosowanie preparatu u dzieci młodszych niż 12 lat.

Wracając z zewnątrz, dokładnie przejrzyj swoje i dziecka ciało, czy przypadkiem nie znajduje się na nim kleszcz. Kleszcze mogą przenosić bakterie wywołującą m.in. boreliozę. Jeżeli dostrzeżesz insekta, wyciągnij go za pomocą pęsety. Złap go za tyłów, tuż przy skórze i pociągnij do góry. Staraj się nie ściskać go za mocno ani wykręcać.[[4]]

Otarcia i skaleczenia

Małe dzieci są w ciągłym ruchu, uwielbiają zabawę na zewnątrz. Sprzyja to otarciom i skaleczeniom. Nie zapomnij zabrać na wakacje kompresów, plasterków oraz środka do odkażania (może zawierać np. oktenidynę).

Filtry przeciwsłoneczne i środki łagodzące oparzenia  

Wychodząc z dzieckiem na zewnątrz, pamiętaj o ochronie przed słońcem. Zaleca się stosowanie filtrów o SPF wynoszącym co najmniej 30, a najlepiej 50 (szczególnie u niemowląt, dzieci o jasnej karnacji lub mających atopową skórę). Filtr nakłada się 15 do 30 minut przed ekspozycją na słońce. Nałożenie kremu/emulsji należy powtarzać co 2h oraz po każdej kąpieli, wycieraniu ręcznikiem.

Filtry przeciwsłoneczne mogą być chemiczne lub fizyczne. U najmłodszych (dzieci do 2 roku życia) zaleca się stosowanie filtrów fizycznych (mineralnych). Poznasz je po tym, ze zawierają w swoim składzie tlenek cynku lub dwutlenek tytanu.

A co jeśli mimo ochrony dojdzie do oparzenia? Przede wszystkim należy przerwać ekspozycje na promieniowanie. Można także zastosować preparaty łagodzące z alantoiną lub pantenolem.[[5]]

Biegunka i wymioty

W apteczce nie może zabraknąć środków na dolegliwości gastryczne. Warto spakować ze sobą elektrolity oraz substancje działające przeciwbiegunkowo. Dzieci mogą stosować np.:

• węgiel leczniczy – u dzieci i dorosłych powyżej 12 roku życia podaje się 4g (najlepiej w postaci zawiesiny);
• diosmektyt – można podawać u dzieci powyżej 2 roku życia, w przypadku młodszych dzieci należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą;
• probiotyki – mogą być także stosowane profilaktycznie przed wyjazdem, szczególnie jeżeli Wasz cel podróży to egzotyczne kraje.

Ponieważ jednak lepiej zapobiegać niż leczyć, wybierając dalsze destynacje, nie zapominaj o warunkach sanitarnych panujących w niektórych krajach. Preparaty do początkowego żywienia niemowląt dostępne za granicą mogą mieć inny skład. Jeśli dziecko nie jest karmione piersią, rozważ czy nie zabrać ze sobą mieszanek. Woda kranowa w wielu państwach nie jest pitna! Dlatego zaleca się spożywanie wyłącznie wody butelkowanej. Nie zaleca się także mycia zębów czy też płukania smoczków lub gryzaków w wodzie prosto z kranu.[[6]]  

Gorączka

Na wszelki wypadek warto wziąć ze sobą coś przeciwbólowego i przeciwgorączkowego. Chociaż lato nie jest sezonem przeziębieniowym, skoki temperatur między klimatyzowanymi pomieszczeniami a ciepłem na polu mogą sprzyjać infekcjom. Jeśli Twoje pociechy są w wieku niemowlęcym, najlepiej zabrać czopki z ibuprofenem lub paracetamolem. Pamiętaj, że dawki obu substancji przeliczane są w zależności od masy ciała dziecka. Zaleca się jednorazowo podawanie 10-15mg/kg masy ciała paracetamolu lub 5-10mg/kg masy ciała ibuprofenu (max. 20-30 mg/kg masy ciała dziennie). Starszym dzieciom można podawać środki przeciwbólowe w postaci syropów lub jeśli dziecko ma powyżej 12 lat w postaci tabletek. Dzieciom do 12 roku życia nie można podawać preparatów zawierających w swoim składzie kwas acetylosalicylowy.[[7]]

Co jeszcze?

Jadąc na wakacje warto wyposażyć się także w:

• żel antybakteryjny,
• mokre chusteczki,
• sól fizjologiczną,
• małe nożyczki,
• krem na odparzenia,
• aspirator,
• sterylną igłę.

Podsumowanie

Wyjeżdżając na wakacje z dzieckiem nie zapomnij przede wszystkim o stale przyjmowanych lekach, jeśli dziecko takie przyjmuje. Wyposaż swoją apteczkę w lekarstwa na najczęściej pojawiające się dolegliwości podróżne, takie jak otarcia, wymioty czy biegunka. Jeśli już wcześniej byliście na urlopie z dziećmi, zastanów się czy coś Was zaskoczyło pod względem medycznym, jakich lekarstw używaliście. Jeżeli wybieracie się w określone miejsce, możesz wcześniej sprawdzić, gdzie najbliżej zlokalizowana jest apteka. Wyjeżdżając za granicę, nie zapomnij o ubezpieczeniu zdrowotnym oraz zabraniu karty EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego).

Wykaz źródeł

[1]          Priesol AJ et al.: Motion sickeness. 2022. UpToDate [dostęp 29.06.2022]

[2]          NHS: Motion sickness. 2020 [dostęp 1.07.2022]

[3]          ChPL Aviomarin, 50 mg, tabletki. Nr pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: R/3247

[4]          NHS: Insect bites and stings. 2019. [dostęp 1.07.2022]

[5]          Baron ED et al.: Selection of sunscreen and sun-protective measures. UpToDate. 2021 [dostęp 29.06.2022]

[6]          Weinber MS et al.: Traveling Safely with Infants & Children. Center for Disease Control and Prevention. 2019. [dostęp 1.07.2022]

[7]          Maluśka K: Zdrowie malucha – jak farmaceuta może pomóc małemu pacjentowi? Naczelna Izba Aptekarska [dostęp 1.07.2022]

Chociaż wiosna i pierwsze dni lata nie należały do najcieplejszych w historii Polski, słońca dostaliśmy naprawdę wiele. Jak każdy medal, taka pogoda ma dwie strony, bo oprócz lepszego samopoczucia w związku z piękną pogodą, wzrosło ryzyko oparzeń słonecznych. Jak im zapobiegać i sobie z nimi poradzić?

Promieniowanie UV, melanina i pigmentacja skóry

Promieniowanie ultrafioletowe (UV), o którym często można usłyszeć czy przeczytać w mediach lub reklamach to naturalne promieniowanie, które pochodzi od słońca. Ilość UV, która dociera na powierzchnię naszej planety zależy od wielu czynników, m.in. od odległości Słońca od Ziemi (która się zmienia), pory dnia czy „grubości” warstwy ozonowej. Promienie UV są emitowane przez cały rok, jednak w okresie letnim, kiedy słońca jest najwięcej, najbardziej zagrażają naszej skórze.[i]

Melanina, związek znajdujący się w naszej skórze, odpowiada za ochronę powierzchni ciała przed negatywnym wpływem UV. To właśnie ilość pigmentu określa też kolor naszej skóry – im więcej melaniny, tym ciemniejsza jest. Jeśli ilość tego związku nie radzi sobie z natężeniem promieniowania, dochodzi do oparzenia słonecznego skóry.

Kiedy skóra jest „oparzona”?

Objawy oparzenia słonecznego są bardzo charakterystyczne. Każdy, kto kiedykolwiek spędził zbyt wiele czasu na słońcu bez ochrony, doświadczył przynajmniej niektórych z nich:

• Zaczerwienienie,
• Pęcherze, które z czasem napełniają się płynem
• Opuchlizna,
• Ból skóry i tkliwość,
• Uczucie gorąca,
• Ból głowy,
• Dreszcze.[ii]

Nie wszystkie objawy wystąpią zawsze. Im bardziej zostanie poparzona skóra, tym gorsze pojawią się efekty.

Podział oparzeń i udar cieplny

Skala oparzeń termicznych pozwala podzielić nam oparzenia na dwa rodzaje – według występujących objawów. Pierwszy stopień charakteryzuje się wyłącznie uczuciem ciepła w dotyku i zaczerwienieniem skóry, w drugim natomiast pojawiają są pęcherze z płynem i opuchlizna.[iii]

Jeśli wystawimy nasz organizm na promienie słoneczne i wysoką temperaturę, ryzykujemy pojawieniem się udaru cieplnego (inaczej: słonecznego). To znacznie poważniejszy stan, który wymaga specjalnego traktowania i może bezpośrednio zagrażać życiu.[iv]

Zapobieganie oparzeniom słonecznym

Oparzeniom słonecznym można zapobiegać na kilka prostych sposobów:

• Pierwszy i najbardziej oczywisty to unikanie ekspozycji (wystawiania się) na promienie słoneczne, szczególnie w godzinach 10:00-16:00.
• Drugi to stosowanie kremów, mleczek do opalania i sprayów z filtrem UV. To naprawdę skuteczne preparaty, które blokują negatywny wpływ UV na naszą skórę. Im większa liczba na opakowaniu kosmetyku (np. 50, 50+), tym większa ochrona przed promieniowaniem. Preparaty z filtrem powinno nakładać się co 2 godziny.
• Kolejna metoda jest mniej wygodna i proponuje noszenie grubo tkanej, ciemnej, ale cienkiej odzieży.2

Większe ryzyko oparzeń

Istnieje kilka czynników, które mogą zwiększyć ryzyko bolesnego i długo leczonego oparzenia słonecznego. Oprócz niestosowania powyższych rad, należy uważać jeśli:

• Stosowane są niektóre leki (informacje o ryzyku oparzenia znajdują się w ulotce lub poinformuje o tym farmaceuta w aptece),
• Brak jest regularnego nawodnienia,
• Osoba posiada jasną karnację,
• Osoba cierpi na niektóre choroby, np. bielactwo,
• Celowo eksponuje się skórę w celu opalenia.2

Leczenie oparzeń słonecznych

Metody leczenia oparzeń słonecznych są naprawdę rozmaite. Pierwsza część pomocnych produktów to te dostępne w aptekach i sklepach. Prosząc o preparat na oparzenie, należy szukać w składzie:

• Pantenol,
• Witaminę E,
• Alantoinę,
• Aloes.

Wymienione składniki przede wszystkim wspierają proces gojenia i łagodzą odczuwany dyskomfort. Występują w postaci kremów, maści i pianek, przy czym ostatnia postać może być najmniej bolesna w rozprowadzaniu na skórze.

Dodatkowo, można zastosować popularne leki przeciwbólowe, jeśli to konieczne. Niektóre z nich, niestety, zwiększają ryzyko oparzeń, dlatego po zażyciu nie powinno się wracać „na słońce”.

Metody domowe

Oczywiście, jak w wielu przypadkach, tak i przy oparzeniach pomoc znajdziemy w kuchennej szafce lub lodówce. Na oparzoną skórę można zaaplikować miód naturalny (właściwości przeciwzapalne i nawilżające), płatki owsiane namoczone w wodzie (zmniejszają uczucie swędzenia) oraz produkty mleczne w postaci okładów, np. maślanka, jogurt naturalny (chłodzą i działają antybakteryjnie). Dobrze sprawdzi się także prysznic w letniej lub chłodnej wodzie.[v],[vi],[vii]

Czego unikać

Przede wszystkim nie powinno się stosować opłukiwania skóry lodowatą wodą lub przykładania lodu tuż po zejściu ze słońca. Tkanka skórna doznaje wtedy szoku termicznego. Niewskazane jest także przebijanie bąbli na skórze, co może doprowadzić do zakażenia i opóźni proces gojenia.1

Podsumowanie

Aby być przygotowanym na oparzenia słoneczne, warto zapamiętać kilka informacji:

• Ochrona ciała przed oparzeniem to najlepszy sposób na uniknięcie bólu. Stosuj filtry, nie opalaj się, dbaj o dobre nawodnienie organizmu.
• Skuteczne leczenie oparzeń to połączenie specjalnych preparatów i rozsądnego korzystania z domowych sposobów.
• Lodowata kąpiel i przebijanie pęcherzy jedynie zaszkodzi Twojej skórze.

[i] Young A, Tewari A: Sunburn. UpToDate 2020

[ii] Guerra KC, Crane JS. Sunburn. [Updated 2022 May 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534837/ [dostęp: 17.06.2022]

[iii] Jeschke, Marc G et al. “Burn injury.” Nature reviews. Disease primers vol. 6,1 11. 13 Feb. 2020

[iv] Morris A, Patel G. Heat Stroke. [Updated 2022 Apr 30]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537135/ [dostęp: 17.06.2022]

[v] Hekmatpou, Davood et al. “The Effect of Aloe Vera Clinical Trials on Prevention and Healing of Skin Wound: A Systematic Review.” Iranian journal of medical sciences vol. 44,1 (2019): 1-9

[vi] Kazimierska K, Kalinowska-Lis U. Milk Proteins-Their Biological Activities and Use in Cosmetics and Dermatology. Molecules. 2021;26(11):3253. Published 2021 May 28

[vii] Huseini HF, Rahimzadeh G, Fazeli MR, Mehrazma M, Salehi M. Evaluation of wound healing activities of kefir products. Burns. 2012 Aug;38(5):719-23

Specjalista psychiatrii: lek. Anna SARA-NOWAK